ขาหัก (Broken Leg) : อาการ สาเหตุ การรักษา

ภาวะขาหัก (Broken Leg)  เป็น ภาวะของการหักหรือร้าวของกระดูกที่ขา หรืออาจเรียกว่า กระดูกขาแตกหรือหัก ก็ได้

ทั้งนี้ การแตกหักของกระดูกขาอาจเกิดขึ้นกับกระดูกตามอวัยวะต่าง ๆ เช่น:

• กระดูกโคนขา  กระดูกโคนขาเป็นกระดูกที่อยู่เหนือเข่า เรียกอีกอย่างว่ากระดูกต้นขา

• กระดูกหน้าแข้ง กระดูกหน้าแข้งเป็นกระดูกที่อยู่บริเวณหน้าแข้ง เป็นกระดูกสองชิ้นที่ใหญ่กว่ากระดูกขาใต้เข่าลงไป

• กระดูกน่อง  กระดูกน่องเป็นกระดูกสองชิ้นที่เล็กกว่ากระดูกใต้เข่าลงไป หรือเป็นกระดูกขาชิ้นนอกซึ่งอยู่ระหว่างเข่าและข้อเท้า

กระดูกขา 3 ชิ้นนี้เป็นกระดูกที่ยาวที่สุดในร่างกาย กระดูกโคนขาจะเป็นส่วนที่ยาวและแข็งแรงที่สุด

อาการขาหัก

หากเกิดกระดูกโคนขาแตกหรือหัก จะเห็นหรือรู้สึกได้ชัดเจนมาก เพราะกระดูกส่วนนี้แข็งแรกมาก และหากจะทำให้หัก ก็ต้องใช้แรงมหาศาล แต่หากกระดูกส่วนอื่นแตกหักอาจจะเห็นหรือรู้สึกได้ไม่ชัดเจนแบบกระดูกโคนขา หากกระดูกทั้ง 3 ชิ้นนี้แตกหรือหัก จะมีอาการดังต่อไปนี้:

• มีอาการปวดรุนแรง

• มีอาการเจ็บหรือปวดมากเมื่อขยับหรือเคลื่อนไหว

• มีอาการบวม

• เกิดรอยฟกช้ำ

• ขาผิดรูป

• ขาสั้นลง

• เดินเหินไม่สะดวกหรือเดินไม่ได้เลย

สาเหตุขาหัก

สาเหตุ 3 ประการที่พบบ่อยที่สุดเมื่อเกิดภาวะขาหัก ได้แก่

1. เกิดการบาดเจ็บ การหกล้มหรือตกจากที่สูง การประสบอุบัติเหตุ หรือการได้รับแรงกระทกจากการเล่นกีฬาอาจทำให้เกิดภาวะขาหักได้

2. การใช้งานขามากเกินไป การออกแรงซ้ำ ๆ หรือการใช้งานขามากเกินไปอาจทำให้กระดูกขาแตกหรือหักได้

3. โรคกระดูกพรุน   โรคกระดูกพรุนเป็นภาวะที่ร่างกายสูญเสียมวลกระดูกมากเกินไป หรือทำให้มวลกระดูกเหลือน้อยลง ซึ่งจะทำให้กระดูกอ่อนแอและอาจแตกหรือหักได้

ประเภทของกระดูกหัก

ประเภทของกระดูกหักและความรุนแรงของการแตกหักขึ้นอยู่กับน้ำหนักของแรงที่ทำให้เกิดความเสียหาย

แรงบีบอัดเพียงเล็กน้อยแต่เกิดขึ้นต่อเนื่องอาจแค่ทำให้กระดูกร้าวได้ แต่แรงบีบอัดอย่างหนักอาจทำให้กระดูกแตกและหักได้

ประเภทของกระดูกหักที่พบบ่อย ได้แก่ :

• การแตกหักตามขวาง กระดูกหักประเภทนี้มีลักษณะกระดูกแตกเป็นเส้นตรงและในแนวนอน

• กระดูกหักเฉียง กระดูกหักประเภทนี้มีลักษณะกระดูกแตกเป็นเส้นทะแยงมุม

• กระดูกหักเป็นเกลียว กระดูกหักประเภทนี้มีลักษณะกระดูกแตกเป็นเส้นรอบ ๆ กระดูกเหมือนลายเส้นบนเสาไฟหน้าร้านตัดผม ซึ่งเกิดมักเกิดจากจากแรงบิด

• กระดูกแตกย่อย กระดูกหักประเภทนี้มีลักษณะกระดูกแตกเป็นชิ้น ๆ หรือ 3 ชิ้นขึ้นไป

• การแตกหักแบบมั่นคง กระดูกหักประเภทนี้มีลักษณะปลายกระดูกเสียหายเรียงตัวกันใกล้กับตำแหน่งรอยแตก แม้จะขยับเบา ๆ ก็เคลื่อนไหวลำบาก

• กระดูกหักแบบมีแผลเปิด กระดูกหักประเภทนี้มีชิ้นส่วนของกระดูกแทงทะลุออกมาทางผิวหนังหรือกระดูกโผล่ออกมาทางบาดแผล

  

การรักษาอาการขาหัก

แพทย์เลือกวิธีรักษาภาวะขาหัก โดยดูจากตำแหน่งและประเภทของกระดูกที่หัก ซึ่งแพทย์จะวินิจฉัยโรคเพื่อดูว่าการแตกหักเป็นประเภทใดด้วย เช่น :

• กระดูกหักแบบมีแผลเปิด กระดูกหักประเภทนี้จะมีกระดูกแทงหรือโผล่ออกมาจากผิวหนัง

• กระดูกแตกหักแบบแผลปิด กระดูกหักประเภทนี้ผิวโดยรอบไม่มีแผลเปิด

• กระดูกแตกหักไม่สมบูรณ์ กระดูกหักประเภทนี้เป็นกระดูกแตก แต่ไม่แยกออกจากกัน

• กระดูกแตกหักสมบูรณ์.กระดูกหักประเภทนี้ กระดูกจะหักออกเป็นสองส่วนขึ้นไป

• กระดูกแตกหักแบบแยกจากกันกระดูกหักประเภทนี้ ชิ้นส่วนกระดูกในแต่ละด้านของรอยแตกไม่อยู่ในแนวเดียวกัน

• กระดูกเดาะ กระดูกหักประเภทนี้เป็นกระดูกแตกเพียงด้านเดียว ส่วนกระดูกอีกด้านโก่งไป ตามแรงกดที่ปะทะเข้ามา กระดูก “งอ” ภาวะนี้มักเกิดขึ้นกับเด็ก

การรักษากระดูกหักเบื้องต้นก็เพื่อให้แน่ใจว่า ส่วนปลายของกระดูกอยู่ในแนวเดียวกันอย่างที่ควรจะเป็น จากนั้น จึงทำการตรึงกระดูกเพื่อให้กระดูกสามารถรักษาตัวเองได้ดี ทั้งนี้ เริ่มด้วยการจัดขาของผู้ที่มีกระดูกแตกหรือหัก

หากเป็นกระดูกแตกหักแบบแยกจากกัน แพทย์อาจต้องเคลื่อนชิ้นส่วนของกระดูกให้อยู่ในตำแหน่งที่ถูกต้อง กระบวนการจัดท่าและจัดตำแหน่งกระดูกนี้เรียกว่า การจัดแนวกระดูกให้เข้าที่ เมื่อกระดูกอยู่ในตำแหน่งที่ถูกต้องแล้ว ขาจะถูกตรึงด้วยเฝือกกระดานหรือเฝือกที่ทำจากปูนปลาสเตอร์หรือไฟเบอร์กลาส

ศัลยกรรมรักษา

ในบางกรณี แพทย์จำเป็นต้องฝังอุปกรณ์ยึดภายใน เช่น แท่งยึดกระดูก แผ่นเหล็กยึดกระดูกหรือสกรูยึดกระดูก แพทย์จำเป็นต้องใช้วิธีการทำศัลยกรรมรักษาในกรณีดังต่อไปนี้ เช่น:

• กระดูกหักหลายจุด

• กระดูกแตกหักแบบแยกจากกัน

• กระดูกหักหรือแตกแล้วทำให้เอ็นรอบข้างเสียหาย

• กระดูกแตกหรือหักที่หักยาวไปยังข้อต่อ

• กระดูกแตกหรือหักที่เกิดแรงกระแทกจากอุบัติเหตุ

• กระดูกแตกหรือหักในบางบริเวณ เช่น โคนขา

ในบางกรณี แพทย์อาจแนะนำให้ใส่โลหะยึดตรึงกระดูกรยางค์ภายนอก ซึ่งมีลักษณะเป็นโครงครอบอยู่นอกขา และยึดเนื้อเยื่อขาเข้ากับกระดูก

การรักษาด้วยยา

แพทย์อาจแนะนำให้ผู้ที่มีกระดูกแตกหรือหักใช้ยาแก้ปวดที่สามารถหาซื้อได้ทั่วไป เช่น  อะเซตามิโนเฟน  หรือ  ไอบูโพรเฟน   เพื่อช่วยลดอาการปวดและการอักเสบ

ในกรณีที่มีอาการปวดรุนแรง แพทย์อาจสั่งจ่ายยาบรรเทาอาการปวดที่รุนแรงขึ้น

การทำกายภาพบำบัด

เมื่อถอดเฝือกแล้ว แพทย์อาจแนะนำให้ทำกายภาพบำบัดเพื่อลดอาการตึง และช่วยฝึกการเคลื่อนไหวและสร้างความแข็งแกร่งให้กับขาที่รักษาหายแล้ว

ภาวะแทรกซ้อนที่เกิดจากภาวะขาหัก

ผู้ป่วยที่มีภาวะขาหักอาจพบภาวะแทรกซ้อนระหว่างและหลังกระบวนการรักษา เช่น :

• กระดูกอักเสบ  (เกิดการติดเชื้อที่กระดูก)

• เส้นประสาทถูกทำลายจากกระดูกแตกและได้รับบาดเจ็บที่เส้นประสาท

• ความเสียหายของกล้ามเนื้อจากการที่กระดูกแตกใกล้กับกล้ามเนื้อข้างเคียง

• อาการปวดข้อ

• เป็นภาวะแทรกซ้อนจาก  โรคข้อเข่าเสื่อม  ที่มีต่อเนื่องเป็นเวลานาน จากการเรียงตัวของกระดูกที่ไม่ดีในระหว่างขั้นตอนการรักษา

ต้องเจออะไรบ้างในช่วงฟื้นตัวจากภาวะขาหัก

การรักษาภาวะขาหักอาจใช้เวลาหลายสัปดาห์ถึงหลายเดือน ระยะเวลาในการพักฟื้นจะขึ้นอยู่กับความรุนแรงของการบาดเจ็บ และวิธีการดูแลตัวเองของผู้ป่วยภาวะกระดูกหักตามแพทย์สั่ง

หากใส่เฝือกอยู่ แพทย์อาจแนะนำให้ใช้ไม้ค้ำยันหรือไม้เท้า เพื่อรักษาน้ำหนักตัวไม่ให้ทิ้งลงที่ขาข้างที่หักเป็นเวลา 6 ถึง 8 สัปดาห์หรือนานกว่านั้น

หากใส่โลหะยึดตรึงกระดูกรยางค์ภายนอก แพทย์มักถอดออกหลังจากใส่ประมาณ 6 ถึง 8 สัปดาห์

ในช่วงพักฟื้นนี้ อาการปวดอาจมีโอกาสหยุดหรือหายใปก่อนที่กระดูกที่หักจะกลับมาแข็งแรงพอที่จะทำกิจกรรมอื่น ๆ ได้ตามปกติ

หลังจากถอดเฝือกหรืออุปกรณ์ยึดกระดูกต่าง ๆ แล้ว แพทย์อาจแนะนำให้จำกัดการเคลื่อนไหวจนกว่ากระดูกจะแข็งแรงพอที่จะกลับไปทำกิจกรรมในชีวิตประจำวันได้ตามปกติ

หากแพทย์แนะนำให้ทำกายภาพบำบัดและออกกำลังกาย การรักษาอาจใช้เวลาหลายเดือนหรือนานขึ้น ในกรณีที่มีการแตกหรือหักอย่างรุนแรง

ปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ

ปัจจัยดังต่อไปนี้อาจส่งผลต่อการฟื้นตัวของกระดูก:

• อายุของผู้ป่วยกระดูกแตกหรือหัก

• การบาดเจ็บอื่น ๆ ที่เกิดขึ้นเมื่อเกิดภาวะขาหัก

• การติดเชื้อ

• โรคประจำตัวหรือภาวะอื่น ๆ ที่ไม่เกี่ยวข้องโดยตรงกับภาวะขาหัก เช่น  โรคอ้วน  การดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป  โรคเบาหวาน   การสูบบุหรี่ การขาดสารอาหาร ฯลฯ

หากคิดว่าหรือรู้ว่า ตัวเองมีภาวะกระดูกขาแตกหัก ให้รีบพบแพทย์ทันที

ภาวะขาหักและการใช้เวลาพักฟื้นที่นานจะส่งผลกระทบอย่างมากต่อความคล่องตัวและการใช้ชีวิตตามปกติของผู้ป่วย อย่างไรก็ตาม เมื่อได้รับการรักษาอย่างทันท่วงทีและเหมาะสม ผู้ป่วยมักจะกลับมาทำงานได้ตามปกติ

อาหารที่ควรรับประทานเมื่อขาหัก

1. โปรตีน

2. แคลเซียมและวิตามินดี

3. วิตามินและแร่ธาตุ 

4. กรดไขมันโอเมก้า 3

5. ไฟเบอร์

6. ดื่มน้ำอย่างเพียงพอ

7. หลีกเลี่ยงแคลอรี่ส่วนเกิน 

8. จำกัดน้ำตาลและอาหารแปรรูป

9. อาหารที่อุดมด้วยคอลลาเจน

นี่คือแหล่งที่มาในบทความของเรา

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/broken-leg/symptoms-causes/syc-20370412

• https://www.nhs.uk/conditions/broken-leg/

• https://www.webmd.com/first-aid/broken-leg

เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team