มาลาเรีย (Malaria) : อาการ สาเหตุ การรักษา ภาวะแทรกซ้อน

21.11.2567

มาลาเรียคืออะไร

โรคมาลาเรีย (Malaria) คือโรคที่เกิดจากเชื้อโปรโตซัวในกลุ่ม“พลาสโมเดียม” (Plasmodium)เข้าไปทำลายเซลล์เม็ดเลือดแดงของผู้ที่ติดเชื้อซึ่ง เกิดจากการที่ถูกยุงก้นป่องกัด เมื่อติดเชื้อมาลาเรียแล้วอาจจะก่อให้เกิดอันตรายถึงชีวิตได้ เมื่อเวลาผ่านไป เชื้อนี้จะส่งผลต่อตับ เมื่อเชื้อเจริญเติบโตเต็มที่ เชื้อนั้นจะเข้าสู่กระแสเลือด และแพร่เชื้อมาลาเรียที่เซลล์เม็ดเลือดแดง เชื้อมาลาเรียนี้อยู่ในเซลล์เม็ดเลือดแดงและจะเพิ่มขึ้นภายใน 48 ถึง 72 ชั่วโมง เชื้อมาลาเรียนั้นยังลุกลามต่อไปในเซลล์เม็ดเลือดแดง มาลาเรียนั้นมักพบในภูมิอากาศที่ร้อนชื้นและกึ่งเขตร้อน ซึ่งทำให้เชื้อมาลาเรียนั้นเติบโตได้ดี จากการสถิติ ในปี 2559 มีผู้ป่วยโรคมาลาเรีย 216 ล้านคนใน 91 ประเทศทั่วโลก

อาการไข้มาลาเรีย

อาการโรคไข้มาลาเรียจะแสดงภายใน 10 วันถึง 4 สัปดาห์หลังจากการติดเชื้อมาลาเรีย แต่ในบางกรณีเมื่อรับเชื้อเข้ามาแล้วอาจจะไม่แสดงอาการเป็นเวลาหลายเดือน อาการเบื้องต้นของไข้มาลาเรียมีดังนี้:

มีอาการหนาวสั่นในระดับปานกลางถึงระดับที่รุนแรงขึ้น
มีอาการท้องเสีย (Diarrhea)
มีอาการไข้สูง (Fever)
มีอาการปวดหัว
เหงื่อออกมากผิดปกติ
มีอาการวิงเวียนศีรษะ (Dizziness)
มีอาการอาเจียน (Vomit)
มีอาการปวดท้อง (Stomach pain)
โรคโลหิตจาง
มีอาการปวดกล้ามเนื้อ
มีอาการชัก (Convulsions)
มีอาการโคม่า (Coma)
ถ่ายอุจจาระเป็นเลือด

สาเหตุของมาลาเรีย

โรคไข้มาลาเรียสามารถเกิดขึ้นจากการที่ถูกยุงที่มีเชื้อปรสิตพลาสโมเดียมกัด ซึ่งมีเชื้อปรสิตที่ทำให้เกิดไข้มาลาเรียมีอยู่ 4 ชนิดคือ Plasmodium vivax P. ovale P. malariae และ P. falciparum. ไข้มาลาเรียที่มีเชื้อปรสิตประเภท P. falciparum เป็นสาเหตุที่ไข้มาลาเรียที่รุนแรงขึ้น มีความเสี่ยงที่จะทำให้เสียชีวิตได้ ไข้มาลาเรียนั้นสามารถติดเชื้อได้ผ่านแม่ไปสู่ทารกในครรภ์ได้ ซึ่งเรียกไข้มาลาเรียชนิดนี้ว่า การติดเชื้อมาลาเรียระหว่างการตั้งครรภ์ ไข้มาลาเรียสามารถส่งผ่านเชื้อผ่านทางเลือดได้ เช่น

การปลูกถ่ายอวัยวะ
การใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน
การบริจาคเลือด

การรักษาโรคมาลาเรีย

โรคมาลาเรียอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตโดยเฉพาะอย่างยิ่งหากคุณติดเชื้อมาลาเรียประเภท P. falciparum การรักษามาลาเรีย แพทย์จะสั่งยาตามชนิดของเชื้อมาลาเรียที่คุณมี นอกจากนี้เชื้อมาลาเรียบางชนิดเช่น P. vivax และ P. ovale ซึ่งมีอยู่ในตับ สามารถอาศัยอยู่ในร่างกายของคุณเป็นระยะเวลานานและเชื้อมาลาเรียจะกลับมากำเริบได้ในภายหลัง ซึ่งทำให้เกิดการติดเชื้อซ้ำ หากคุณพบว่ามีเชื้อมาลาเรียประเภทใดประเภทหนึ่ง คุณจะได้รับยาตัวที่สองเพื่อเป็นการป้องกันมาลาเรียที่อาจจะกลับมากำเริบได้ในอนาคต

ภาวะแทรกซ้อนของมาลาเรีย

โรคมาลาเรียสามารถทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรงได้ ซึ่งมีอาการดังต่อไปนี้:

โรคมาลาเรียขึ้นสมอง
มีการสะสมน้ำในปอดจนปอดบวมน้ำ ซึ่งทำให้มีปัญหาการหายใจหรือ มีอาการปอดบวม(Pnuemania)
อวัยวะภายในล้มเหลว เช่น ไต ตับ หรือ ม้าม
โรคโลหิตจางเนื่องจากการถูกทำลายของเซลล์เม็ดเลือดแดง
ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ

การวินิจฉัยมาลาเรีย

หากคุณมีอาการโรคมาลาเรีย แพทย์จะวินิจฉัย ว่าผู้ป่วยมีอาการม้ามหรือตับโตหรือไม่ แพทย์อาจสั่งการตรวจเลือดเพิ่มเติม เพื่อยืนยันการวินิจฉัยของคุณ การวินิจฉัยจะแสดงให้เห็นถึง :

ผู้ป่วยเป็นมาลาเรียหรือไม่
ผู้ป่วยเป็นไข้มาลาเรียประเภทใด
หาการติดเชื้อมาลาเรียจากเชื้อปรสิตจะไม่สามารถรักษาได้ด้วยยาบางชนิด
ผู้ป่วยเกิดภาวะโลหิตจางเนื่องจากเป็นไข้มาลาเรีย
โรคมาลาเรียส่งผลกระทบถึงอวัยวะของผู้ป่วย

สถิติผู้ป่วยมาลาเรียในประเทศไทย

สถิตินี้มาจากเว็บไซต์ของกรมควบคุมโรค จากหัวข้อ กรมควบคุมโรค พัฒนารูปแบบการดำเนินงานโรคมาลาเรียชุมชน ในหมู่บ้านที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อมาลาเรีย สามารถตรวจวินิจฉัยและรักษาได้ทันที ซึ่งมีการสำรวจมาแล้ว พบว่าในปี 2562 พบผู้ป่วยจำนวน 5,834 ราย โดยพบในพื้นที่ติดต่อกับประเทศเพื่อนบ้าน จำนวน 5,604 ราย ได้แก่ ชายแดนไทย-เมียนมาร์ จำนวน 3,070 ราย จังหวัดชายแดนไทย-มาเลเซีย จำนวน 1,795 ราย และชายแดนไทย-กัมพูชา จำนวน 739 ราย ซึ่งแสดงให้เห็นว่าโรคไข้มาลาเรียจัดเป็นปัญหาสาธารณสุขด้านโรคติดต่อชายแดนที่สำคัญ

การป้องกันมาลาเรีย

การใช้วัคซีนโรคมาลาเรีย ปัจจุบันยังไม่มีวัคซีนมาลาเรียที่ได้รับการยอมรับให้ใช้อย่างแพร่หลายแต่มีวัคซีนที่มีแนวโน้มประสบความสำเร็จมากที่สุดในปัจจุบันชื่อ Mosquirix (RTS,S/AS01) ยาป้องกันโรคมาลาเรีย แพทย์จะจ่ายยาป้องกันโรคมาลาเรียให้โดยประเมินจากพื้นที่ที่คุณต้องการเดินทางไป โดยดูว่าพื้นที่นั้นพบการระบาดของเชื้อมาลาเรียชนิดใด การดูแลตัวเอง วิธีป้องกันมาลาเรียเบื้องต้นที่สามารถทำเองได้คือ หลีกเลี่ยงการเดินทางไปยังพื้นที่ที่มีการระบาดของเชื้อ

หลีกเลี่ยงการอยู่ในที่กลางแจ้งระหว่างช่วงหัวค่ำและเช้ามืด
สวมเสื้อผ้าที่ปกปิดผิวหนังให้มากที่สุด
ทายากันยุง

สิ่งที่ควรกินและหลีกเลี่ยงในช่วงที่เป็นมาลาเรีย

ในการรักษาโรคมาลาเรีย ไม่มีอาหารเฉพาะ แต่จำเป็นต้องได้รับสารอาหารที่เพียงพอเพื่อช่วยให้ร่างกายต่อสู้กับโรคได้ อาหารสำหรับโรคมาลาเรียควรมุ่งเน้นไปที่การส่งเสริมระบบภูมิคุ้มกันโดยไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่ออวัยวะอื่นๆ เช่น ไต ตับ หรือระบบย่อยอาหาร ทางที่ดีควรให้ผู้ป่วยโรคมาลาเรียรับประทานอาหารมื้อเล็กๆ ตลอดทั้งวัน

กินอาหารที่มีประโยชน์

เมื่อผู้ป่วยมีไข้มาเลเรีย ความต้องการแคลอรีและสารอาหารของร่างกายจะเพิ่มขึ้น ค่านี้เรียกว่า BMR หรืออัตราการเผาผลาญของร่างกาย นอกจากนี้ ความจำเป็นในการเพิ่มปริมาณแคลอรี่ขึ้นอยู่กับการเพิ่มขึ้นของอุณหภูมิร่างกาย กินอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตสูง. เลือกข้าวมากกว่าข้าวสาลีและลูกเดือย ข้าวสามารถย่อยได้ง่ายและปลดปล่อยพลังงานได้เร็วกว่า ผักและผลไม้สดเป็นสิ่งที่ดีสำหรับผู้ป่วยมาลาเรีย จากการศึกษาพบว่าผักและผลไม้ที่อุดมด้วยวิตามินเอและวิตามินซี เช่น บีทรูท แครอท มะละกอ มะนาวหวาน องุ่น เบอร์รี่ มะนาว ส้ม ช่วยล้างพิษและเพิ่มภูมิคุ้มกันของผู้ป่วยที่เป็นไข้มาลาเรีย

ทานถั่ว

เมื่อคุณเป็นโรคมาลาเรีย คุณต้องเพิ่มไฟโตนิวเทรียนท์ในอาหารของคุณเพื่อช่วยจัดการกับความเครียดจากอนุมูลอิสระที่เกิดจากการติดเชื้อ ถั่วและเมล็ดพืชเป็นแหล่งพลังงานของไฟโตนิวเทรียนท์ เช่นเดียวกับไขมันและโปรตีนที่ดีต่อสุขภาพ เมื่อคุณรู้สึกอยากเคี้ยวอะไรบางอย่างระหว่างมื้ออาหารของคุณและสงสัยว่าจะกินอะไรในช่วงที่มีโรคมาลาเรีย ถั่วและเมล็ดพืชเป็นตัวเลือกที่ดีที่สุดเสมอ

เพิ่มปริมาณของเหลว

เวลาเป็นไข้ คนจะเบื่ออาหาร อ่อนเพลีย ดังนั้นการกินอาหารจึงกลายเป็นเรื่องท้าทาย เพื่อชดเชยสถานการณ์ดังกล่าว เราต้องดื่มน้ำกลูโคส น้ำผลไม้สด น้ำมะพร้าว เชอร์เบทที่ทำจากมะนาว เกลือ น้ำตาลและน้ำ และน้ำอิเล็กโทรล ขณะดื่มน้ำ ต้องแน่ใจว่าได้ต้มหรือฆ่าเชื้อแล้ว ดื่มน้ำในทุกวิถีทางที่เป็นไปได้ เช่น มิลค์เชค น้ำผลไม้และผัก น้ำข้าว น้ำชีพจร สตูว์ ซุป แพทย์แนะนำให้บริโภคของเหลวทุกวันอย่างน้อย 3 ถึง 3.5 ลิตร หากไม่เกินนี้ ของเหลวจะช่วยในการล้างสารพิษออกจากร่างกายทางปัสสาวะและอุจจาระและช่วยให้คุณหายเร็วขึ้น

เพิ่มปริมาณโปรตีน

เมื่อป่วย ร่ายกายมีความต้องการโปรตีนเพิ่มขึ้น การรับประทานอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตสูงและโปรตีนสูงนั้นมีประโยชน์เนื่องจากร่างกายสามารถนำโปรตีนไปใช้ในกระบวนการอะนาโบลิกและการซ่อมแซมและสร้างเนื้อเยื่อได้ การรับประทานนมเปรี้ยว ลา สซี และบัตเตอร์มิลค์มีประโยชน์อย่างมาก อุณหภูมิสูงทำให้ร่างกายอ่อนแอและลดความอยากอาหาร อาหารที่อุดมด้วยโปรตีนช่วยในการสังเคราะห์ภูมิคุ้มกันของร่างกาย ซึ่งสามารถช่วยต่อสู้กับปรสิตได้ พยายามรวมสตูว์ปลา ซุปไก่ ไข่ และถั่วไว้ในอาหารของคุณ

กินไขมันในปริมาณที่พอเหมาะ

ไขมันจำเป็นต่อร่างกาย แต่ความพอดีคือกุญแจสำคัญ การใช้ไขมันจากนม เช่น ครีม เนย และไขมันจากผลิตภัณฑ์นมช่วยให้อาหารไม่ย่อย อาหารเหล่านี้มี MCT หรือไตรกลีเซอไรด์ที่เปลี่ยนแปลงปานกลาง การใช้ไขมันมากเกินไปหรือการรับประทานอาหารทอดสามารถเพิ่มความเสี่ยงของอาการคลื่นไส้ อาหารไม่ย่อย และลำไส้หลวม เติมไขมันโอเมก้า 3 เช่น ปลา อาหารเสริมน้ำมันปลา เมล็ดแฟลกซ์ เมล็ดเจีย และวอลนัท ช่วยลดการอักเสบในร่างกายได้ดี

อาหารที่ควรหลีกเลี่ยง

หลีกเลี่ยงอาหารที่มีกากใยสูงมาก เช่น ผักใบเขียว ผลไม้ที่มีเปลือกหนา ซีเรียลโฮลเกรน อยู่ให้ห่างจากอาหารที่มีไขมันสูง เช่น ของทอด มันฝรั่งทอด ขนมอบ อะไรก็ตามที่มีชีสมาก ๆ งดอาหารที่มีรสเผ็ดและ/หรือร้อนเพราะส่งผลให้เกิดปัญหาเกี่ยวกับกระเพาะอาหารและอาการเสียดท้องโดยไม่จำเป็น ซอสและผักดองไม่ควรรวมอยู่ในอาหารสำหรับผู้ป่วยโรคมาลาเรีย หลีกเลี่ยงการดื่มกาแฟ ชา โกโก้ โคล่า หรือเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนอื่นๆ สิ่งสำคัญคือต้องทำงานเพื่อลดการสูญเสียวิตามินด้วยการดื่มอิเล็กโทรไลต์ การรับประทานซุป สตูว์ หรือการดื่มน้ำผลไม้ น้ำดาล น้ำมะพร้าว ฯลฯ เป็นสิ่งสำคัญ วิตามินซีและอาหารที่อุดมด้วยเอ เช่น มะละกอ บีทรูท และอาหารที่มีรสเปรี้ยวอื่นๆ ฯลฯ ที่มีวิตามินบีรวมมีความสำคัญต่อผู้ป่วยโรคมาลาเรีย

นี่คือแหล่งที่มาของบทความของเรา

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/malaria/symptoms-causes/syc-20351184
https://www.cdc.gov/malaria/about/disease.html
https://www.nhs.uk/conditions/malaria/causes/
https://www.webmd.com/a-to-z-guides/malaria-symptoms

เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team

หัวข้อที่เกี่ยวข้อง

ติดตาม

0 ความคิดเห็น

การตอบรับแบบอินไลน์

ดูความคิดเห็นทั้งหมด