ยาละลายเสมหะ (Sputum Dissolving Drug)

ยา

21.11.2567

ยาละลายเสมหะ คือ ยาบรรเทาอาการไอที่เหมาะกับผู้ป่วยที่มีอาการไอแบบมีเสมหะ ช่วยให้ผู้ป่วยหายได้เร็วขึ้น เนื่องจากตัวยาจะทำหน้าที่บรรเทาอาการไอ และกำจัดเสมหะไปพร้อม ๆ กัน ซึ่งในความเป็นจริงแล้ว เสมหะ คือ สารคัดหลั่งที่ร่างกายผลิตขึ้นมา เพื่อช่วยสนับสนุนให้ระบบทางเดินหายใจทำงานได้เป็นปกติ ช่วยเพิ่มความชุ่มชื้นให้ระบบทางเดินหายใจ และป้องกันไม่ให้สารที่ก่อความระคายเคืองหรือสารก่อภูมิแพ้ต่าง ๆ เข้าสู่ร่างกายผ่านทางระบบทางเดินหายใจได้ ทั้งไรฝุ่น ละอองเกสรดอกไม้ ฝุ่นควัน และเชื้อโรค อาจกล่าวได้ว่าเสมหะ คือ สิ่งสำคัญต่อระบบทางเดินหายใจ แต่เสมหะที่ดีจะมีความเหนียวและความยืดหยุ่นที่พอดี จึงจะทำหน้าที่ได้อย่างเหมาะสม หากเกิดปัญหาสุขภาพบางประการอาจทำให้ผู้ป่วยมีเสมหะที่ข้นเหนียวขึ้น หรือเหลวเกินไป หรือมีปริมาณมากผิดปกติ จนก่อให้เกิดปัญหาในการไอ จนต้องทำการรักษาให้หาย

รูปแบบของการไอ

อาการไอเกิดได้บ่อยในช่วงฤดูฝน หรือฤดูหนาว แต่เลือกยาแก้ไอยี่ห้อไหนดีที่สุดนั้น ควรที่จะพิจารณารูปแบบการไอก่อน เพื่อการให้ใช้ยาได้อย่างเหมาะสม การไอมี 2 แบบ คือ

การไอแบบไม่มีเสมหะ หรือไอแห้ง

ยาจะออกฤทธิ์ยับยั้งการไอ (Antitussive) ยากลุ่มนี้จะกดศูนย์ควบคุมการไอในสมอง ตัวยานี้ที่นิยมใช้คือ Dextromethophan มักมีผลข้างเคียงคือเกิดอาการง่วงซึม จึงควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาเมื่อต้องขับรถ และหลีกเลี่ยงการทำงานที่ต้องใช้สมาธิสูง ควรระมัดระวังการใช้ยานี้ร่วมกับยาชนิดอื่น ๆ ที่มีฤทธิ์กดระบบประสาทส่วนกลาง เช่น ยานอนหลับ ยาแก้แพ้ แต่ยานี้ไม่สามารถใช้รักษาอาการไอที่มาจากการสูบบุหรี่ ไอจากโรคหืด ไอจากอาการถุงลมโป่งพอง หรือไปที่เกิดจากผลข้างเคียงจากยารักษาความดัน Sputum Dissolving Drug

การไอแบบมีเสมหะ

ยาขับเสมหะ หรือยาลดเสมหะยากลุ่มนี้จะเพิ่มกระบวนการสร้างสารคัดหลั่งที่มีน้ำเป็นส่วนประกอบ ทำให้ช่วงแรกที่ใช้ยาจะมีปริมาณเสมหะเพิ่มขึ้น และไอมากขึ้น แต่ลักษณะความเหนียวของเสมหะจะลดลง จึงสามารถกำจัดเสมหะได้ง่ายขึ้น หลังจากนั้น เสมหะจะค่อยๆลดลงตัวอย่างยาได้แก่ Guaifenesin, Ammonium Chloride, Sodium Citrate, Ammonia, Senega และ Ipecacuanh ผลข้างเคียงของยา คืออาการคลื่นไส้ อาเจียน นอกจากการเลือกยาขับเสมหะที่ดีที่สุดจะมีความสำคัญแล้ว ยากลุ่มนี้ยังจะทำงานได้ดี เมื่อร่างกายมีปริมาณน้ำเพียงพอ ดังนั้นผู้ป่วยจึงต้องดื่มน้ำให้มากเพียงพอ ในแต่ละวัน เพื่อผลทางการรักษาด้วย ยาละลายเสมหะ ยากลุ่มนี้จะตรงเข้าทำลายโครงสร้างของเสมหะ ส่วนที่ทำให้เสมหะเหนียวข้น แต่ไม่เพิ่มปริมาณของเสมหะ ผู้ป่วยจึงสามารถไอเพื่อขับเสมหะออกมาได้ง่ายขึ้น ตัวอย่างยาชนิดนี้ได้แก่ Acetylcysteine , Carbocisteine และ Erdosteine ผลข้างเคียงของยากลุ่มนี้มีน้อยมาก แต่ก็อาจทำให้มีเลือดออกในทางเดินอาหารได้ ดังนั้นหากใช้ยาแล้วอุจจาระมีสีดำ ควรหยุดใช้ยา และปรึกษาแพทย์

เทคนิคการเลือกยาละลายเสมหะที่ดีที่สุด

ยาละลายเสมหะมีให้เลือกอยู่หลายชนิด โดยมากตัวยาจะลดความเหนียวข้นของเสมหะ เพื่อให้ร่างกายขับเสมหะออกมาได้สะดวกขึ้น แต่ก็มียาละลายเสมหะบางชนิดที่ทำงานโดยควบคุมกระบวนการสร้างเสมหะแทน ทำให้เสมหะกลับมาเหนียว และยืดหยุ่นได้ตามปกติ เพื่อรักษาผู้ป่วยที่มีเสมหะเหนียวข้นมากผิดปกติ หรือมีปริมาณเสมหะที่น้อยเกินไป ยาละลายเสมหะใช้สำหรับผู้ที่ไอแบบมีเสมหะโดยตรง ใช้รักษาอาการไอทั้งที่เกิดจากการติดเชื้อหรือไม่ก็ตาม ทั้งอาการจากไข้หวัด ไซนัสอักเสบ คออักเสบ หลอดลมอักเสบ หรือหลอดลมอุดตันเรื้อรัง ซึ่งในปัจจุบันนอกจากยาสำหรับรับประทานแล้วยังมีรูปแบบยาอมละลายเสมหะเพื่อให้ยาอมละลายเสมหะอย่างช้า ๆ ก็ได้เช่นกัน

ยาแก้ไอเด็กที่ดีที่สุด

การเจ็บไข้ได้ป่วยนั้นสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกเพศทุกวัยแม้แต่ในช่วงวัยเด็ก ในกรณีของเด็กนั้นเนื่องจากร่างกายของพวกเขายังมีพัฒนาการที่ไม่เต็มที่ ความสามารถในการกลืนยาเม็ดก็อาจจะยังไม่ดีเท่าผู้ใหญ่ ดังนั้นการเลือกยาแก้ไอละลายเสมหะเด็กจึงควรพิจารณาเลือกเป็นรูปแบบยาน้ำ และควรดูส่วนผสมที่ปราศจากแอลกอฮอล์ และไม่มีน้ำตาล เพราะน้ำตาลอาจเป็นสาเหตุที่ทำให้ฟันผุได้ กรณีเด็กแรกคลอดอาจต้องอยู่ในดุลยพินิจของแพทย์ หรือใช้น้ำเปล่าบรรเทาอาการไปก่อน

ละลายเสมหะด้วยธรรมชาติ

หากคุณกำลังมองหาวิธีการรักษาแบบธรรมชาติที่อาจช่วยในการละลายและกำจัดเสมหะ (เสมหะหรือเมือก) ออกไป ต่อไปนี้คือทางเลือกบางส่วนที่คุณอาจพิจารณา อย่างไรก็ตาม สิ่งสำคัญที่ต้องทราบคือการรักษาเหล่านี้ไม่สามารถใช้ทดแทนคำแนะนำทางการแพทย์ได้ และคุณควรปรึกษาผู้ให้บริการด้านการแพทย์หากมีอาการทางระบบทางเดินหายใจเรื้อรังหรือรุนแรง

การสูดดมไอน้ำ:

- - การสูดไอน้ำเข้าไปช่วยเพิ่มความชุ่มชื้นให้กับทางเดินหายใจและทำให้เสมหะคลายตัว คุณสามารถใช้ชามน้ำร้อนหรืออาบน้ำอุ่นเพื่อสร้างไอน้ำได้ การเติมน้ำมันยูคาลิปตัส 2-3 หยดลงในน้ำร้อนอาจเพิ่มประสิทธิภาพได้

เครื่องทำความชื้น:

- - การใช้เครื่องทำความชื้นในห้องของคุณสามารถเพิ่มความชื้นในอากาศ ทำให้หายใจได้ง่ายขึ้นและลดความหนาของน้ำมูก

น้ำผึ้งและมะนาว:

- - น้ำผึ้งมีคุณสมบัติในการปลอบประโลม และมะนาวมีวิตามินซี การผสมน้ำผึ้งกับมะนาวในน้ำอุ่นสามารถสร้างเครื่องดื่มที่ช่วยผ่อนคลายที่อาจช่วยบรรเทาอาการระคายเคืองในลำคอและเสมหะได้

ชาขิง:

- - ขิงมีคุณสมบัติต้านการอักเสบและอาจช่วยลดเสมหะได้ เตรียมชาขิงโดยแช่ขิงสดหั่นเป็นชิ้นในน้ำร้อน คุณสามารถเพิ่มน้ำผึ้งเพื่อเพิ่มรสชาติ

น้ำมันสะระแหน่:

- - น้ำมันเปปเปอร์มินท์อาจมีคุณสมบัติในการลดอาการคัดจมูก คุณสามารถสูดไอระเหยของน้ำมันเปปเปอร์มินต์หรือใช้ในเครื่องกระจายกลิ่นได้

ชารากชะเอมเทศ:

- - รากชะเอมเทศถูกนำมาใช้เพื่อบรรเทาปัญหาระบบทางเดินหายใจ เตรียมชารากชะเอมเทศโดยแช่รากลงในน้ำร้อน

โปรไบโอติก:

- โปรไบโอติกที่พบในโยเกิร์ตหรืออาหารเสริมอาจช่วยรักษาสมดุลของแบคทีเรียในระบบทางเดินหายใจและระบบย่อยอาหาร

ปรึกษากับผู้ให้บริการด้านการดูแลสุขภาพของคุณเสมอ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากคุณมีอาการทางเดินหายใจหรือหากยังมีอาการอยู่ การเยียวยาธรรมชาติอาจมีประสิทธิผลแตกต่างกันไป และสิ่งที่ใช้ได้ผลกับคนหนึ่งอาจไม่ได้ผลกับอีกคนหนึ่ง หากคุณมีอาการรุนแรง เช่น หายใจลำบากหรือเจ็บหน้าอก ให้ไปพบแพทย์ทันที

สรุปภาพรวมของยาละลายเสมหะ

การเลือกยาแก้ไอยี่ห้อไหนดีต้องเริ่มจากพิจารณารูปแบบการไอของผู้ป่วย เพื่อให้เลือกได้อย่างเหมาะสม และหากพบอาการข้งเคียงใด ๆ ควรหยุดยาและปรึกษาแพทย์ทันที

นี่คือแหล่งที่มาในบทความของเรา