ชันนะตุ (Tinea Capitis) : อาการ สาเหตุ การรักษา

21.11.2567

ชันนะตุ หรือกลากหนังศีรษะ (Tinea Capitis) คือ โรคหนังศีรษะชนิดหนึ่ง การติดเชื้อราที่หนังศีรษะ เชื้อราสร้างรอยวงกลมบนผิวหนัง มักจะมีจุดศูนย์กลางแบนและเส้นขอบนูนขึ้น โดยกลากมีผลต่อหนังศีรษะและเส้นผม ทำให้เกิดอาการคันผิวหนัง รวมถึงเป็นสะเก็ดหย่อมเล็กๆ ที่หนังศีรษะ หรือทำให้หนังศีรษะเป็นแผล คล้ายกลาก กลากเป็นโรคติดต่อที่สามารถแพร่กระจายระหว่างบุคคลหรือโดยการแบ่งปันหวี ผ้าเช็ดตัว หมวกหรือหมอน กลากพบได้มากในวัยเด็ก แต่สามารถแพร่เชื้อสู่คนทุกวัยได้เช่นกัน โรคชันนะตุ (Tinea Capitis)

อาการชันนะตุ

อาการที่พบบ่อยที่สุดของชันนะตุ คือ คันบนหนังศีรษะ ส่วนของผมอาจแหว่งออก หนังศีรษะเป็นเชื้อรา ทิ้งเป็นสะเก็ดพื้นที่สีแดงหรือไม่มีผมเลย คุณอาจเห็นจุดสีดำที่เส้นผมแตกหัก โดยพื้นที่เหล่านี้เป็นจุดที่เชื้อราที่หัวเจริญเติบโต อาการอื่น ๆ ได้แก่ :

ผมเปราะ แตกหักง่าย
เจ็บหนังศีรษะ
ต่อมน้ำเหลืองโต
มีไข้ต่ำๆ(fever)

ในกรณีที่รุนแรงมากขึ้น อาจจะมีอาการบวมที่ Kerion ซึ่งจะมีหนองไหลออกมา โดยสามารถนำไปสู่การจุดหัวล้านถาวรและรอยแผลเป็น

สาเหตุของชันนะตุ

เชื้อรา Dermatophytes ทำให้เกิดชันนะตุ เชื้อราเป็นสิ่งมีชีวิตที่เจริญเติบโตบนเนื้อเยื่อที่ตายแล้ว เช่น เล็บผมและผิวหนังชั้นนอก เชื้อรา Dermatophytes ต้องการความอบอุ่นและความชื้น ดังนั้นจึงเจริญเติบโตได้ดีบนผิวหนังที่มีเหงื่อ แออัด และสุขอนามัยที่ไม่ดี ชันนะตุสามารถติดต่อได้อย่างง่ายดายโดยเฉพาะในเด็กๆ ชันนะตุสามารถติดจากการสัมผัสผิวหนังของผู้ติดเชื้อ เช่น หากใช้หวีร่วมกับที่บุคคลที่ติดเชื้อก็จะมีความเสี่ยง สัตว์เลี้ยงในบ้านเช่น แมวและสุนัข สามารถแพร่กระจายกลากหรือชันนะตุได้เช่นกัน ในขณะที่สัตว์เลี้ยงในฟาร์มเช่นแพะวัวม้าและหมูก็เป็นพาหะได้ อย่างไรก็ตามสัตว์เหล่านี้อาจไม่แสดงอาการของการติดเชื้อ

วิธีรักษาชันนะตุ

แพทย์จะให้ผู้ป่วยใช้ยาหรือแชมพูกำจัดเชื้อราบนหนังศีรษะ

ยากำจัดเชื้อราบนหนังศีรษะ

ยาต้านเชื้อราบนหนังศีรษะยอดนิยม ได้แก่ กรีซีโอฟูลวิน Griseofulvin (Grifulvin V, Gris-PEG) และ เทอร์บินาฟิน Terbinafine hydrochloride (Lamisil) ทั้งคู่เป็นยารับประทานที่ใช้เวลาประมาณ 6 สัปดาห์ ทั้งสองมีผลข้างเคียงที่พบบ่อย ได้แก่ ท้องเสีย(diarrhea)และปวดท้อง แพทย์ของคุณอาจแนะนำให้รับประทานยาเหล่านี้ ร่วมกับอาหารที่มีไขมันสูง เช่น เนยถั่วหรือไอศครีม ผลข้างเคียงของ กรีซีโอฟูลวิน Griseofulvin ได้แก่:

ไวต่อแสงแดด
อาเจียน(vomit)
เมื่อยล้า
อ่อนเพลีย
เวียนศีรษะ(dizziness)
มีอาการแพ้เหมือนแพ้เพนนิซิลิน
ปวดศีรษะ
ผื่น
ลมพิษ

ผลข้างเคียงขอการใช้เทอร์บินาฟิน Terbinafine hydrochloride ได้แก่:

ปวดท้อง
คัน
ผื่น
ลมพิษ
การรับรสไม่ปกติ
อาการแพ้
ปวดศีรษะ
มีไข้
ปัญหาสุขภาพตับ

แชมพูกำจัดเชื้อราบนหนังศีรษะ

แพทย์จะให้แชมพูยา เพื่อกำจัดเชื้อราและป้องกันการแพร่กระจายของการติดเชื้อ แชมพูยามีส่วนผสมของคีโตโคนาโซลหรือซีลีเนียมซัลไฟด์ แชมพูยาช่วยป้องกันเชื้อราไม่ให้แพร่กระจาย แต่จะไม่ฆ่ากลากหรือชันนะตุ คุณต้องรวมการรักษาประเภทนี้เข้ากับการรับประทานยา แพทย์อาจจะแนนำให้ใช้แชมพูนี้ 2 ครั้งต่อสัปดาห์เป็นเวลาหนึ่งเดือน โดยวิธีการสระผมเสร็จแล้วทิ้งแชมพูไว้ประมาณ 5 นาทีแล้วค่อยล้างออก

การดูแลและฟื้นฟูหลังจากเกิดชันนะตุ

ชันนะตุนั้นใช้เวลารักษาในเวลานาน อาจใช้เวลามากกว่า 1 เดือนในการฟื้นฟูและใช้ยาต่อไปตามที่แพทย์แนะนำ แพทย์จะตรวจสอบติดตามอาการ 4 – 6 สัปดาห์ เพื่อให้แน่ใจว่าการติดเชื้อนั้นชัดเจนขึ้น อาจเป็นการยากที่จะกำจัดเกลื้อนหรือชันนะตุให้หมดไป และเป็นไปได้ที่จะได้รับเชื้อมากกว่าหนึ่งครั้ง อย่างไรก็ตามการเกิดซ้ำมักจะหยุดที่ช่วงวัยรุ่น ผลกระทบระยะยาว ได้แก่ หัวล้านเฉพาะจุด หรือรอยแผลเป็น ชันนะตุที่พบในเด็กนั้น เด็กยังสามารถใช้ชีวิตได้ตามปกติ สามารถไปโรงเรียนได้ แต่ต้องดูแลรักษาตามคำแนะนำแพทย์ ควรตรวจสอบสัตว์เลี้ยงและสมาชิกครอบครัวอื่น ๆ ด้วยเพื่อช่วยป้องกันการติดเชื้อซ้ำ อย่าใช้ของใช้ส่วนตัวร่วมกัน เช่น ผ้าเช็ดตัว หวี หมวก อื่น ๆกับผู้อื่น เราสามารถฆ่าเชื้อหวีและแปรงที่เป็นของผู้ติดเชื้อ โดยการแช่ในน้ำยาฟอกขาว

สิ่งที่ควรทำและไม่ควรทำเมื่อเป็นชันนะตุ

สิ่งที่ต้องทำ:

ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพ: หากคุณสงสัยว่าเป็นชันนะตุ ให้ปรึกษาแพทย์ผิวหนังเพื่อรับการวินิจฉัยและวางแผนการรักษาที่เหมาะสม พวกเขาอาจสั่งยาต้านเชื้อรา ทั้งแบบทาหรือแบบรับประทาน ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของการติดเชื้อ
รักษาหนังศีรษะให้สะอาด: ล้างหนังศีรษะที่ได้รับผลกระทบด้วยแชมพูยาต้านเชื้อราตามที่แพทย์สั่ง อย่าลืมปฏิบัติตามความถี่และระยะเวลาที่แนะนำในการสระผม
แยกของใช้ส่วนตัว: หลีกเลี่ยงการใช้ของใช้ส่วนตัวร่วมกัน เช่น หมวก หวี แปรง หมอน หรือผ้าเช็ดตัวร่วมกับผู้อื่น เนื่องจากอาจแพร่เชื้อไปยังผู้อื่นได้
ล้างมือเป็นประจำ: ส่งเสริมสุขอนามัยของมือที่ดีเพื่อป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อจากหนังศีรษะไปยังส่วนอื่น ๆ ของร่างกายหรือไปยังผู้อื่น
ล้างเครื่องนอนและเสื้อผ้า: ล้างและฆ่าเชื้อเครื่องนอน เสื้อผ้า และสิ่งของอื่นๆ ที่สัมผัสกับหนังศีรษะที่ติดเชื้อเป็นประจำ
ให้ความรู้แก่ผู้อื่น: หากมีการวินิจฉัยโรคในเด็ก ให้แจ้งโรงเรียนหรือสถานรับเลี้ยงเด็กของพวกเขาเพื่อดำเนินการป้องกันที่จำเป็นและป้องกันการแพร่ระบาด

ไม่ควรทำ:

อย่าเพิกเฉยต่ออาการ: อาการสามารถแพร่กระจายและแย่ลงได้หากไม่ได้รับการรักษา ไปพบแพทย์ทันทีหากคุณสงสัยว่ามีการติดเชื้อ
อย่าใช้ครีมต้านเชื้อราที่จำหน่ายหน้าเคาน์เตอร์: การรักษาที่จำหน่ายหน้าเคาน์เตอร์มักไม่ได้ผลกับโรคเกลื้อน ใช้ยาต้านเชื้อราตามที่กำหนดโดยแพทย์ของคุณ
อย่าใช้เครื่องมือจัดแต่งทรงผมร่วมกัน: หลีกเลี่ยงการใช้แปรงหวีผม หวี หรือเครื่องมือจัดแต่งทรงผมอื่นๆ ร่วมกัน เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อ
อย่าใช้ผลิตภัณฑ์เกี่ยวกับเส้นผมบนหนังศีรษะที่ติดเชื้อ: งดใช้เจลใส่ผม สเปรย์ หรือผลิตภัณฑ์เกี่ยวกับผมอื่นๆ บนบริเวณที่ติดเชื้อ เนื่องจากอาจทำให้สภาพแย่ลงและขัดขวางประสิทธิภาพของการรักษาด้วยยาต้านเชื้อรา
อย่าเกาหนังศีรษะ: การเกาอาจทำให้เกิดการระคายเคืองและการแพร่กระจายของเชื้อไปยังบริเวณอื่นๆ ได้
อย่าพึ่งพาการเยียวยาที่บ้านเพียงอย่างเดียว: แม้ว่าการเยียวยาที่บ้านบางอย่างอาจช่วยบรรเทาอาการคันได้ชั่วคราว แต่ก็ไม่ได้ทดแทนการรักษาทางการแพทย์ที่เหมาะสม ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพเพื่อรับยาต้านเชื้อราที่เหมาะสม

การรักษาแต่เนิ่นๆ เป็นสิ่งสำคัญเพื่อป้องกันการแพร่กระจายไปยังผู้อื่นและช่วยให้หายเร็วขึ้น ปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์เสมอและรับประทานยาให้ครบตามที่กำหนดเพื่อให้แน่ใจว่าการกำจัดเชื้อเป็นไปอย่างสมบูรณ์

นี่คือแหล่งที่มาของบทความของเรา

https://dermnetnz.org/topics/tinea-capitis/
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/ringworm-scalp/symptoms-causes/syc-20354918
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK536909/

เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team