ปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืน (Nocturia) : สาเหตุ การรักษา การป้องกัน

ภาวะปัสสาวะบ่อยเวลากลางคืน คืออะไร

ปัสสาวะบ่อยเวลากลางคืน (Nocturia) คือ ภาวะที่ปัสสาวะออกมากผิดปกติในเวลากลางคืน ในเวลาที่กำลังนอนหลับร่างกายของคุณจะผลิตปัสสาวะน้อยลง แต่มีความเข้มข้นเพิ่มขึ้น ทำให้คนส่วนมากไม่จำเป็นต้องตื่นมาปัสสาวะตอนกลางคืน สามารถนอนหลับต่อเนื่องไปโดยไม่รู้สึกปวดปัสสาวะได้นาน 6 ถึง 8 ชั่วโมง

แต่หากคุณต้องตื่นนอนมากกว่า 2 ครั้งขึ้นไปต่อคืนเพื่อถ่ายปัสสาวะ แสดงว่าคุณอาจมีอาการปัสสาวะมากผิดปกติเวลากลางคืน แล้วนอกจากภาวะที่ผิดปกติจะรบกวนการนอนหลับของคุณแล้วภาวะนี้ ยังเป็นสัญญาณบ่งบอกถึงภาวะความผิดปกติทางร่างกายของคุณได้อีกด้วย

สาเหตุของการปัสสาวะบ่อยในเวลากลางคืน

สาเหตุของภาวะปัสสาวะมากผิดปกติเวลากลางคืนเกิดจากกิจวัตรประจำวันในการใช้ชีวิต ภาวะของโรคต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง ปัสสาวะมากผิดปกติเวลากลางคืนพบได้บ่อยในผู้สูงอายุ แต่ก็สามารถเกิดขึ้นได้ในทุกวัย และมีปัจจัยอื่น ๆ ดังต่อไปนี้

อาการป่วยหรือโรคประจำตัวบางโรค

ภาวะของโรคมากมายที่อาจส่งผลให้เกิดอาการปัสสาวะมากผิดปกติเวลากลางคืนได้ โดยทั่วไปพบว่าการเกิดภาวะปัสสาวะมากผิดปกติเวลากลางคืน นั้นสัมพันธ์กับโรคการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ (UTI) รวมถึงการติดเชื้อในกระเพาะปัสสาวะ ภาวะการติดเชื้อดังกล่าวจะทำให้เกิดอาการปวดแสบปวดร้อนบ่อย ๆ จำเป็นต้องปัสสาวะอย่างเร่งด่วนเกือบตลอดทั้งวันทั้งคืน และจำเป็นต้องใช้ยาปฏิชีวนะในการรักษาโรค

ภาวะของโรคอื่น ๆ ที่อาจเกี่ยวข้องกับภาวะปัสสาวะมากผิดปกติเวลากลางคืน ได้แก่

• ภาวะติดเชื้อต่อมลูกหมาก หรือต่อมลูกหมากโต

• ภาวะอุ้งเชิงกรานหย่อน

• ภาวะกระเพาะปัสสาวะบีบตัวไวเกินไป (OAB)

• ภาวะโตผิดปกติในกระเพาะปัสสาวะ ต่อมลูกหมาก หรือบริเวณอุ้งเชิงกราน

• โรคเบาหวาน

• อาการวิตกกังวล

• ภาวะไตติดเชื้อ

• ช่วงขาล่างบวมน้ำ หรือโตผิดปกติ

• ภาวะหยุดหายใจในขณะหลับ

• อาการผิดปกติในระบบประสาทส่วนต่าง ๆ เช่น โรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง (MS) โรคพาร์กินสันไขประสาทกระดูกสันหลังถูกกดทับ

ปัสสาวะมากผิดปกติเวลากลางคืนยังสามารถพบได้บ่อยในกลุ่มผู้ป่วยที่มีอาการอวัยวะส่วนต่าง ๆ ล้มเหลวไม่ว่าจะเป็นหัวใจ หรือตับ

ภาวะการตั้งครรภ์

ปัสสาวะมากผิดปกติเวลากลางคืนเป็นอาการที่พบได้ในช่วงเริ่มต้นของการตั้งครรภ์ และอาจหยุดไปเมื่ออายุครรภ์มากขึ้น แต่ก็อาจเกิดขึ้นอีกครั้งเมื่อครรภ์โตจนไปกดทับกระเพาะปัสสาวะ

การใช้ชีวิตประจำวัน

อีกหนึ่งสาเหตุทั่วไปที่ทำให้เกิดภาวะปัสสาวะมากผิดปกติเวลากลางคืน คือการบริโภคเครื่องดื่มที่มากเกินไป ไม่ว่าจะเป็นน้ำเปล่า เครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์และเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนนั้นมีฤทธิ์ในการขับปัสสาวะ ทำให้การดื่มที่มีส่วนประกอบต่าง ๆ เหล่านี้เป็นประจำจะส่งผลให้ร่างกายของผู้รับประทานผลิตปัสสาวะได้มากขึ้น ยิ่งบริโภคแอลกอฮอล์หรือเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนมากเกินไปก็จะยิ่งส่งผลให้ปวดปัสสาวะในตอนกลางคืน และต้องลุกมาปัสสาวะบ่อย ๆ ได้

การวินิจฉัยโรค

การวินิจฉัยสาเหตุที่มาของภาวะปัสสาวะมากผิดปกติเวลากลางคืน ค่อนข้างยุ่งยาก แพทย์อาจะมีคำถามมากมายมาซักถามผู้ป่วย และตัวผู้ป่วยเองอาจต้องจดบันทึกรายละเอียดประจำวันนาน 2 – 3 วันเพื่อติดตามอาการของตนเองว่ามีปริมาณการดื่มน้ำมากน้อยอย่างไร รวมทั้งปริมาณ และความถี่ในการปัสสาวะในแต่ละวันนั้นเป็นอย่างไร เพื่อให้แพทย์นำข้อมูลดังกล่าวมาเพิ่มประสิทธิภาพในการรักษาอาการปัสสาวะมากผิดปกติเวลากลางคืน

• ภาวะปัสสาวะมากผิดปกติเวลากลางคืน เริ่มเมื่อใด
• ผู้ป่วยปัสสาวะกี่ครั้งต่อคืน
• ปริมาณปัสสาวะในแต่ละครั้งน้อยลงหรือไม่
• ผู้ป่วยเคยปัสสาวะรดบนเตียงมาก่อนหรือไม่
• ผู้ป่วยมีปัจจัยใดที่ทำให้อาการป่วยแย่ลงหรือไม่
• ผู้ป่วยมีอาการผิดปกติอื่น ๆ ร่วมด้วยหรือไม่
• ผู้ป่วยกำลังรักษาโรคใดอยู่ หรือเคยเข้ารับการรักษาอาการผิดปกติใดมาบ้าง
• ครอบครัวและญาติ ๆ ของผู้ป่วยมีใครเคยเป็นโรคกระเพาะปัสสาวะ หรือโรคเบาหวานหรือไม่
• แพทย์อาจทำการตรวจวิเคราะห์เพื่อวินิจฉัยอาการของผู้ป่วยเพิ่มเติม ดังนี้:
• การตรวจวัดระดับน้ำตาลในเลือดเพื่อตรวจหาอาการของโรคเบาหวาน
• การตรวจองค์ประกอบต่าง ๆ ในเลือด ทั้งจำนวนเม็ดเลือด และระดับสารเคมีต่าง ๆ ในเลือด
• การตรวจวิเคราะห์ปัสสาวะ
• การเพาะเลี้ยงเชื้อต่าง ๆ ในปัสสาวะ
• การทดสอบเมื่อผู้ป่วยอยู่ในภาวะขาดน้ำเหลว
• การทดสอบด้วยการฉายภาพ อย่างการอัลตราซาวนด์หรือการทำ CT สแกน
• การทดสอบระบบทางเดินปัสสาวะเช่น Cystoscopy

การรักษาอาการปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืน

อาการปัสสาวะมากผิดปกติเวลากลางคืน สามารถรักษาได้ด้วยการรับประทานยารักษาโรค ซึ่งผู้ป่วยจำเป็นต้องรับประทานยาอย่างสม่ำเสมอทุกวันเพื่อรักษาอาการของโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ยาที่ใช้รักษาภาวะปัสสาวะมากผิดปกติเวลากลางคืน ประกอบไปด้วย:

•ยา Anticholinergic ช่วยบรรเทาอาการปัสสาวะถี่เกินไป เพราะตามปกติคนเราควรขับถ่ายไม่เกิน 1 ครั้งเท่านั้นในช่วงกลางคืน

•ยา Desmopressin ช่วยให้ผู้ป่วยผลิตปัสสาวะลดลงในตอนกลางคืน

การผ่าตัด

แพทย์จะพิจารณาใช้แนวทางการรักษานี้เมื่อพบว่าวิธีการรักษาด้วยวิธีอื่น ๆ นั้นไม่สามารถทำให้อาการปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืนหายขาดได้ แพทย์อาจแนะนำให้ผู้ป่วยเข้ารับการผ่าตัด แต่รูปแบบการผ่าตัดก็จะขึ้นกับอาการและสาเหตุที่ทำให้ผู้ป่วยมีปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืนด้วย ซึ่งต้องพิจารณาเป็นรายบุคคล

ภาวะแทรกซ้อน

อาการปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืนจะส่งผลกระทบโดยตรงต่อภาวะการนอนหลับของผู้ป่วย ซึ่งหากไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม การนอนหลับพักผ่อนที่ไม่เพียงพอจะก่อให้เกิดปัญหาด้านสุขภาพต่าง ๆ อาทิ

ภาวะทางอารมณ์ ผู้ป่วยจะรู้สึกเหนื่อยง่าย ควบคุมอารมณ์ไม่ค่อยไห้ รู้สึกหงุดหงิดฉุนเฉียวตลอดเวลา และอาจเกิดปัญหาสุขภาพอื่น ๆ อย่างรู้สึกเหนื่อยง่าย กล้ามเนื้อเมื่อยล้า อ่อนเพลีย หรือง่วงซึมตลอดเวลาได้

การป้องกันอาการปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืน

ปัสสาวะมากผิดปกติเวลากลางคืนอาจมีอาการแย่ลงได้หากผู้ป่วยมีภาวะของโรคเบาหวานหรือ UTI ร่วมด้วย  และอาการจะยิ่งแย่และลุกลามได้มากขึ้นหากปล่อยไว้แล้วไม่ทำการรักษา โดยทั่วไปภาวะปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืนจะทำให้มีปัสสาวะมาก และถี่ผิดปกติในเวลากลางคืนซึ่งสามารถหายขาดได้เมื่อทำการรักษาอย่างเหมาะสม

วิธีการป้องกันโรค

ขั้นตอนต่อไปนี้จะช่วยลดโอกาสการเกิดภาวะปัสสาวะมากผิดปกติเวลากลางคืนได้

การลดปริมาณน้ำดื่มก่อนเข้านอนประมาณ 2 ถึง 4 ชั่วโมง จะช่วยป้องกันไม่ให้คุณรู้สึกปวดปัสสาวะในตอนกลางคืนได้ หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์และคาเฟอีน รวมถึงการปัสสาวะให้เรียบร้อยก่อนเข้านอน อาหารบางชนิดอาจทำให้เกิดอาการระคายเคืองในกระเพาะปัสสาวะได้ ตัวอย่างเช่นช็อกโกแลต อาหารที่มีรสเผ็ด อาหารที่ในรสเปรี้ยว หรืออาหารที่มีสารให้ความหวานแทนน้ำตาลเป็นส่วนผสม การออกกำลังกายแบบ Kegel และการทำกายภาพบำบัดบริเวณอุ้งเชิงกรานสามารถเสริมสร้างกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานให้แข็งแรง และช่วยในระบบควบคุมในกระเพาะปัสสาวะได้

สิ่งสำคัญคือเราทุกคนจำเป็นต้องให้ความสนใจทันทีที่พบว่าตนเองมีอาการแย่ลง เพื่อให้สามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิต ยิ่งหากผู้ป่วยสามารถที่จะจดบันทึกประจำวันเกี่ยวกับสิ่งต่าง ๆ ที่ดื่มกิน รวมทั้งเวลาที่กินเข้าไปก็จะยิ่งเป็นประโยชน์ต่ออาการของโรคมากยิ่งขึ้น

ปัจจัยเสี่ยงของภาวะปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืน

• อายุ: ปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืนจะพบได้บ่อยมากขึ้นเมื่อผู้คนมีอายุมากขึ้น โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ที่มีอายุมากกว่า 60 ปี
• เพศ:ทั้งชายและหญิงมีประสบกับอาการปัสสาวะบ่อยในตอนกลางคืน แต่มีแนวโน้มว่าจะพบได้บ่อยในผู้ชายสูงอายุเนื่องจากปัญหาต่อมลูกหมาก
• เงื่อนไขทางการแพทย์:ภาวะทางการแพทย์บางอย่างอาจทำให้เกิดภาวะกลางคืนได้ เช่น เบาหวาน โรคหัวใจ การติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ (UTI) ปัญหาเกี่ยวกับไต และความผิดปกติของการนอนหลับ เช่น หยุดหายใจขณะหลับ
• การขยายต่อมลูกหมาก:การขยายตัวของต่อมลูกหมากในผู้ชายหรือที่เรียกว่า benign prostatic hyperplasia (BPH) อาจทำให้เกิดอาการทางเดินปัสสาวะรวมทั้งการปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืน
• ยา:ยาบางชนิด เช่น ยาขับปัสสาวะ (ยาเม็ดน้ำ) และยาที่เพิ่มการผลิตปัสสาวะ อาจทำให้ปัสสาวะตอนกลางคืนเพิ่มขึ้นได้
• การบริโภคของเหลว:การบริโภคของเหลวจำนวนมาก โดยเฉพาะในช่วงใกล้เวลานอน สามารถเพิ่มโอกาสที่จะเกิดการปัสสาวะบ่อยเวลากล่งคืนได้
• คาเฟอีนและแอลกอฮอล์:ทั้งคาเฟอีนและแอลกอฮอล์เป็นยาขับปัสสาวะและอาจส่งผลให้มีการผลิตปัสสาวะเพิ่มขึ้น ซึ่งอาจทำให้เกิดภาวะกลางคืนได้
• โรคอ้วน:น้ำหนักที่มากเกินไปสามารถกดดันกระเพาะปัสสาวะและทำให้เกิดการปัสสาวะบ่อยเวลากลางคืนได้
• ปริมาณเกลือสูง:อาหารที่มีเกลือสูงสามารถนำไปสู่การกักเก็บของเหลวและเพิ่มการผลิตปัสสาวะ
• การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน:ความไม่สมดุลของฮอร์โมน โดยเฉพาะในผู้หญิง อาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงรูปแบบทางเดินปัสสาวะได้
• การไม่ออกกำลังกาย:การขาดการออกกำลังกายอาจส่งผลต่อสุขภาพโดยรวม รวมถึงการทำงานของกระเพาะปัสสาวะด้วย
• การกระจายตัวของของเหลว:เงื่อนไขทางการแพทย์และยาบางชนิดอาจทำให้ของเหลวในร่างกายเปลี่ยน ส่งผลให้การผลิตปัสสาวะเพิ่มขึ้นในเวลากลางคืน
• การสูบบุหรี่:การสูบบุหรี่เกี่ยวข้องกับปัญหาสุขภาพต่างๆ รวมถึงปัญหากระเพาะปัสสาวะและทางเดินปัสสาวะ
• ความวิตกกังวลและความเครียด:ปัจจัยทางอารมณ์ เช่น ความวิตกกังวลและความเครียด อาจส่งผลต่อการทำงานของกระเพาะปัสสาวะและทำให้เกิดภาวะกลางคืนได้
• ความผิดปกติทางระบบประสาท:สภาวะที่ส่งผลต่อระบบประสาท เช่น โรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง อาจทำให้การทำงานของกระเพาะปัสสาวะไม่เป็นปกติได้

นี่คือแหล่งที่มาในบทความของเรา

• https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/14510-nocturia

• https://www.urologyhealth.org/urology-a-z/n/nocturia

• https://www.webmd.com/urinary-incontinence-oab/nocturia-pee-night

เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team