ระบบประสาทคืออะไร (What is Nervous System)

21.11.2567

ระบบประสาท (Nervous System) เป็นเครือข่ายที่ซับซ้อนของเส้นประสาท และเซลล์ที่สื่อสารไป และกลับจากสมอง และไขสันหลังไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกาย ระบบประสาทมีทั้งระบบประสาทส่วนกลาง และระบบประสาทส่วนปลาย ระบบประสาทส่วนกลางประกอบด้วยสมอง และไขสันหลัง ส่วนระบบประสาทส่วนปลายประกอบด้วยระบบประสาทโซมาติก และระบบประสาทอัตโนมัติ

ระบบประสาทส่วนกลาง (CNS)

ระบบประสาทส่วนกลางแบ่งออกเป็น 2 ส่วนหลักๆ คือ สมอง และไขสันหลัง

สมอง

สมองอยู่ภายในกะโหลกศีรษะ และมีรูปร่างเหมือนเห็ด สมองมีน้ำหนักประมาณ 1.3 – 1.4 กก. ส่วนสำคัญของระบบประสาทในสมองคือ เซลล์ประสาท และเซลล์รับ (เกลีย) สสารในสมองมี 2 ประเภท: สสารสีเทา และสสารสีขาว สสารสีเทารับ และเก็บแรงกระตุ้น ในขณะที่สสารสีขาวในสมองส่งแรงกระตุ้นไป และกลับจากสสารสีเทา โดยทำงานผ่านเส้นประสาท ส่วนก้านสมอง ที่เราเรียกว่า Medulla oblongata ตั้งอยู่ระหว่างสมองส่วนพอนส์ และไขสันหลัง และมีความยาวประมาณ 1 นิ้วเท่านั้น อีกส่วนสำคัญของสมองคือ ซีรีบรัมแบ่งออกเป็น 2 ซีก แต่ละซีกควบคุมร่างกายอีกซีกเสมอ ส่วนถัดมาคือ ไดเอนเซฟาลอนเป็นส่วนที่ประสาทสัมผัส และแรงกระตุ้นอื่นๆ ไปรวมตัวกัน ส่วนที่สำคัญของไดเอนเซฟาลอนคือ ไฮโปทาลามัส ส่วนอื่นๆ ของสมองที่สำคัญ ได้แก่ สมองส่วนกลาง และพอนส์ สมองส่วนกลางเป็นเส้นทางการนำไปยังส่วนต่างๆ โดยที่พอนส์ทำหน้าที่เป็นเส้นทางสู่โครงสร้างระดับที่สูงขึ้น โดยเป็นเส้นทางระหว่างไขกระดูก และศูนย์สมองระดับสูง

ไขสันหลัง

ไขสันหลังเป็นโครงสร้างคล้ายท่อยาวที่ยื่นออกมาจากสมอง ไขสันหลังประกอบด้วยส่วนต่างๆ 31 ชุด เส้นประสาทไขสันหลัง 1 คู่ ออกมาจากแต่ละส่วน บริเวณไขสันหลังซึ่งมีเส้นประสาทไขสันหลังเกิดขึ้นมาคู่หนึ่งเรียกว่า ส่วนกระดูกสันหลัง ทั้งมอเตอร์และประสาทสัมผัสอยู่ในไขสันหลัง ในผู้หญิงวัยผู้ใหญ่ไขสันหลังยาวประมาณ 43 ซม. และในผู้ชายที่วัยผู้ใหญ่ยาว 45 ซม. และหนักประมาณ 35-40 กรัม มันอยู่ในกระดูกสันหลัง

ส่วนอื่นๆ ของระบบประสาทส่วนกลาง

เยื่อหุ้มสมองเป็นเยื่อหุ้ม 3 ชั้นที่ปกคลุมสมอง และไขสันหลัง ชั้นนอกสุดคือ Dura mater ชั้นกลาง คือ Arachnoid และชั้นในสุดคือ Pia mater เยื่อหุ้มสมองช่วยป้องกันสมอง และไขสันหลังโดยทำหน้าที่เป็นเกราะป้องกันแบคทีเรีย และจุลินทรีย์อื่นๆและอีกส่วนคือ น้ำไขสันหลัง (CSF) ทำหน้าที่ไหลเวียนรอบสมอง และไขสันหลัง ช่วยปกป้อง และบำรุงสมอง และไขสันหลัง What is Nervous System?

เซลล์ประสาท

เซลล์ประสาทเป็นหน่วยพื้นฐานในระบบประสาท เป็นเซลล์ตัวนำเฉพาะที่รับ และส่งกระแสประสาทไฟฟ้าเคมี เซลล์ประสาททั่วไปมีตัวเซลล์ และแขนเซลล์ที่ส่งแรงกระตุ้นจากส่วนของร่างกายหนึ่งไปยังอีกส่วนหนึ่ง เซลล์ประสาทแบ่งเป็นส่วนต่างๆ ที่สำคัญดังนี้

เดนไดรต์

ตัวเซลล์มีส่วนต่อขยายที่หนา และแตกแขนงออกไปหลายส่วนซึ่งดูเหมือนสายเคเบิล สิ่งสำคัญคือ ถ้าเป็นเซลล์ประสาทรับความรู้สึกที่มีเดนไดรต์ยาวเพียงตัวเดียวแทนที่จะเป็นเดนไดรต์จำนวนมาก แต่เซลล์ประสาทสั่งการมีเดนไดรต์หนาหลายอัน หน้าที่ของเดนไดรต์คือ การส่งกระแสประสาทเข้าสู่ร่างกายของเซลล์

แอกซอน

แอกซอนเป็นมีลักษณะยาว และบางซึ่งนำแรงกระตุ้นออกจากร่างกายของเซลล์ไปยังเซลล์ประสาท หรือเนื้อเยื่ออื่น โดยปกติจะแต่ละเซลล์ประสาท จะมีแค่เพียง 1 แอกซอน

ปลอกไมอีลิน

เซลล์ประสาทหุ้มด้วย Myelin Sheath หรือ Schwann Cells เหล่านี้เป็นส่วนสีขาวที่ปกคลุมรอบซอน และเดนไดรต์ของเซลล์ประสาทส่วนปลายจำนวนมาก ปลอกนี้จะคลุมต่อเนื่องไปตามแอกซอน หรือเดนไดรต์ ยกเว้นที่จุดสิ้นสุด และโหนดของแรนเวียร์ อีกส่วนของเซลล์ประสาทที่สำคัญคือ Neurilemma ทำหน้าที่ช่วยให้เส้นประสาทที่เสียหายสามารถงอกใหม่ได้ แต่เส้นประสาทในสมอง ละไขสันหลังไม่มี Neurilemma ทำให้ไม่สามารถฟื้นตัวได้เมื่อได้รับความเสียหาย

ชนิดของเซลล์ประสาท

เซลล์ประสาทในร่างกายสามารถจำแนกได้ตามโครงสร้าง และหน้าที่ ตามโครงสร้าง เซลล์ประสาทอาจแบ่งได้ดังนี้

เซลล์ประสาทหลายขั้วมีหนึ่งแอกซอนและเดนไดรต์หลายอัน สิ่งเหล่านี้พบได้บ่อยในสมองและไขสันหลัง
เซลล์ประสาทสองขั้วมีหนึ่งแอกซอนและเดนไดรต์หนึ่งอัน สิ่งเหล่านี้เห็นได้ในเรตินาของดวงตา หูชั้นใน และบริเวณรับกลิ่น (กลิ่น)
เซลล์ประสาท Unipolar มีกระบวนการเดียวที่ขยายออกจากร่างกายของเซลล์ กระบวนการเดียวแบ่งโดยส่วนหนึ่งทำหน้าที่เป็นแอกซอนและทำหน้าที่เป็นเดนไดรต์ สิ่งเหล่านี้เห็นได้ในไขสันหลัง

สรุปเรื่องระบบประสาท

ระบบประสาทเป็นโครงสร้างในการทำงานเพื่อสื่อสารไปกลับระหว่างเซลล์ประสาท และส่วนเกี่ยวข้องต่างๆ โดยหลักระบบประสาทประกอบไปด้วย ระบบประสาทส่วนกลาง และเซลล์ประสาท การทำงานร่วมกันของสิ่งเหล่านี้ทำให้มนุษย์เราสามารถรับความรู้สึก ตอบโต้ และเคลื่อนไหวได้