สิ่งควรรู้เกี่ยวกับยาเคตามีน (What is Ketamine)

ยาเคตามีนคืออะไร

ทำไมถึงใช้ยาเคตามีนในทางการแพทย์

• ยาเคตามีนสามารถช่วยบรรเทาอาการเจ็บปวดและการสูญเสียความทรงจำในระยะสั้น เช่น นำมาใช้รักษาอาการความจำเสื่อมทางการแพทย์
• ในการผ่าตัดมีการนำยาชนิดนี้มาเป็นตัวชักนำและระงับประสาท เพื่อกดประสาทและให้ยาชาทั่วไป
• ยาชนิดนี้ยังนำมาใช้เพื่อควบคุมอาการเจ็บปวดจากบาดแผลเผาไหม้และการสู้รบ รวมถึงใช้ในเด็กที่ไม่สามารถใช้ยาชาชนิดอื่นได้เนื่องจากผลข้างเคียงหรืออาการแพ้ 
• ยาเคตามีนออกฤทธิ์ปิดกั้น N-methyl-D-aspartate (NMDA)  ด้วยการทำปฏิกิริยาอย่างรวดเร็วในการควบคุมอาการซึมเศร้าและความคิดที่แสดงออกถึงพฤติกรรมต้องการฆ่าตัวตาย
• การใช้ยาเคตามีนในขนาดปกติ โดยส่วนใหญ่หมายถึงการใช้ในกลุ่มผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงเกิดอาการบีบเกร็งของหลอดลมและหายใจลำบาก

คุณสมบัติทางเภสัชวิทยาของยาเคตามีน

สารชนิดนี้เป็นสารประกอบที่ละลายในไขมันได้ โดยเริ่มแพร่กระจายอย่างรวดเร็วและในปริมาณมากมีระยะเวลาครึ่งชีวิตอยู่ที่ 10 ถึง 15 นาที ต่อมายาชนิดนี้สามารถแพร่กระจายเข้าสู่เนื้อเยื่ออวัยวะส่วนปลายของร่างกายด้วยระยะเวลาครึ่งชีวิตสูงสุด 3 ชั่วโมงผ่านการเผาผลาญที่ตับและการขับถ่ายปัสสาวะ

การใช้ยาเคตามีนในทางที่ผิดเป็นอย่างไร

ยาเคตามีนออกฤทธิ์รวดเร็วขนาดไหน

• การฉีดเข้าสู่ร่างกายทำให้ยาออกฤทธิ์ได้เร็วที่สุด โดยยาจะออกฤทธิ์ภายในเวลา 2 นาที
• “การสูดเข้าจมูก” ออกฤทธิ์ตลอด 5-15 นาที (เป็นวิธีการใช้เป็นสารเสพติดที่พบทั่วไปมากที่สุด)
• การทานใช้เวลาออกฤทธิ์ระหว่าง 5-30 นาที

 ปริมาณการใช้ยาเคตามีนเพื่อสันทนาการโดยทั่วไป

• รู้สึกใจเย็นและผ่อนคลาย หายเจ็บป่วย
• มีอาการซึมเศร้า
• วิงเวียนศีรษะ
• ไม่รู้สึกตัว
• พูดชัด
• การตอบสนองของร่างกายลดลง
• เห็นภาพหลอนประมาณ 30-60 นาที
• อาการตากระตุก (ตากระตุกซ้ำและไม่สามารถควบคุมตาได้)

อันตรายต่อสุขภาพและผลข้างเคียงจากยาเคตามีน

• ระยะสั้น : มีปัญหาเกี่ยวกับสมาธิจดจ่อ เรียนรู้และจดจำ มีอาการเพ้อ เห็นภาพหลอน เฉื่อยชา สับสนงุนงง สูญเสียความทรงจำ ความดันโลหิตสูง หมดสติ หายใจสั้นอย่างเป็นอันตราย
• ระยะยาว : มีแผลและปวดกระเพาะปัสสาวะ มีปัญหาเกี่ยวกับไต ปวดท้อง ซึมเศร้า สูญเสียความทรงจำ

การใช้เกินขนาด

• เมื่อใช้ยาเคตามีนเกินขนาด ควรโทรหาสายด่วนหน่วยฉุกเฉินทันที เช่นเบอร์ 1669
• ปัจจุบันยังที่ไม่มีการถอนพิษ เมื่อใช้งานเกินขนาดจำเป็นต้องรักษาตามอาการที่เกิดขึ้น โดยผู้เชี่ยวชาญในโรงพยาบาล โดยปกติอาการที่ไม่พึงประสงค์สามารถรักษาได้ภายใน 1-3 ชั่วโมง
• ยานอนหลับกลุ่ม Benzodiazepines เช่น ยา Lorazepam อาจนำมาใช้กับผู้ที่มีอาการลมชัก ตื่นตระหนกหรือกล้ามเนื้อตึง
• ไม่จำเป็นต้องใช้การใช้เครื่องช่วยหายใจ แต่อาจจำเป็นต้องใช้เครื่องระบายอากาศและการให้ออกซิเจนเพิ่มเติม อัตราหายใจที่ลดลงอาจเกิดขึ้นเมื่อใช้ยาระงับระบบประสาท
• ผู้ที่ใช้ในทางที่ผิด ควรเข้ารับคำปรึกษาเกี่ยวกับการใช้ยาโดยผู้เชี่ยวชาญ

การใช้นานเกินปกติ

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับเคตามีน

• เคตามีนใช้ทำอะไร?

• • • เคตามีนมักใช้เป็นยาชาในระหว่างการผ่าตัดและหัตถการทางการแพทย์ นอกจากนี้ ยังอยู่ระหว่างการตรวจสอบเพื่อใช้รักษาโรคซึมเศร้า วิตกกังวล และภาวะสุขภาพจิตอื่นๆ

• เคตามีนออกฤทธิ์อย่างไร?

• • • เชื่อกันว่าเคตามีนออกฤทธิ์โดยการปิดกั้นตัวรับบางอย่างในสมอง และส่งผลต่อสารสื่อประสาท เช่น กลูตาเมตและเซโรโทนิน กลไกที่แม่นยำในการรักษาภาวะซึมเศร้ายังอยู่ระหว่างการศึกษา

• การบำบัดด้วยการแช่เคตามีนคืออะไร?

• • • การบำบัดด้วยการแช่เคตามีนเกี่ยวข้องกับการให้เคตามีนทางหลอดเลือดดำ (IV) เพื่อรักษาภาวะซึมเศร้าและภาวะสุขภาพจิตอื่นๆ โดยทั่วไปจะมีการจัดการในสถานพยาบาลภายใต้การดูแลของแพทย์

• เคตามีนมีประสิทธิภาพสำหรับภาวะซึมเศร้าและสภาวะสุขภาพจิตหรือไม่?

• • • เคตามีนแสดงให้เห็นสัญญาณในการบรรเทาอาการภาวะซึมเศร้าที่ดื้อต่อการรักษาและสภาวะสุขภาพจิตบางอย่างได้อย่างรวดเร็ว อย่างไรก็ตาม ประสิทธิผลและความปลอดภัยในระยะยาวยังอยู่ระหว่างการวิจัย

• ผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นจากเคตามีนคืออะไร?

• • • ผลข้างเคียงที่พบบ่อยของเคตามีน ได้แก่ อาการวิงเวียนศีรษะ การแยกตัวออกจากกัน และคลื่นไส้ การใช้ในปริมาณมากหรือใช้ในทางที่ผิดอาจทำให้เกิดผลข้างเคียงที่รุนแรงยิ่งขึ้น รวมถึงอาการประสาทหลอน ความสับสน และประสบการณ์ที่ทำให้เกิดอาการประสาทหลอน

• เคตามีนปลอดภัยสำหรับการใช้งานในระยะยาวหรือไม่?

• • • ความปลอดภัยในระยะยาวของเคตามีนในการรักษาภาวะสุขภาพจิตยังไม่เป็นที่แน่ชัด โดยทั่วไปจะใช้ในระยะสั้น และควรประเมินความเสี่ยงและผลประโยชน์อย่างรอบคอบ 

• เคตามีนเสพติดหรือไม่?

• • • เคตามีนมีแนวโน้มที่จะใช้ในทางที่ผิดและติด โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อใช้เพื่อการพักผ่อนหย่อนใจ การใช้ทางการแพทย์และการรักษาได้รับการตรวจสอบอย่างใกล้ชิดเพื่อลดความเสี่ยงของการติดยา

• เคตามีนใช้รักษาโรคซึมเศร้าอย่างไร?

• • โดยทั่วไปแล้วเคตามีนสำหรับภาวะซึมเศร้าจะได้รับผ่านทางการฉีดเข้าเส้นเลือดดำ (IV) สเปรย์ในจมูกหรือยาเม็ดในช่องปาก การเลือกวิธีการบริหารขึ้นอยู่กับผู้ให้บริการด้านการดูแลสุขภาพและความต้องการเฉพาะของแต่ละบุคคล

นี่คือแหล่งที่มาในบทความของเรา

• https://clinmedjournals.org/articles/ijda/international-journal-of-depression-and-anxiety-ijda-1-006.php?jid=ijda
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4059572/
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27261367/