ซินเนสทีเซีย (Synesthesia) : การรับรู้ประสาทสัมผัส 2 ด้านพร้อมกัน

01.11.2567

ซินเนสทีเซีย : การรับรู้ประสาทสัมผัส 2 ด้านพร้อมกัน

“Synesthesia” หรือ “ซินเนสทีเซีย” เป็นภาวะทางระบบประสาทซึ่งข้อมูลที่มีไว้ เพื่อกระตุ้นความรู้สึกอย่างหนึ่ แต่กลับสามารถกระตุ้นได้มากกว่าหนึ่งอย่าง คำว่า “Synesthesia” มาจากคำภาษากรีก: “synth” (ซึ่งแปลว่า “ร่วมกัน”) และ “ethesia” (ซึ่งหมายถึง “การรับรู้) คนที่เป็นซินเนสทีเซียมักจะ “เห็น” ดนตรีเป็นสี เมื่อได้ยิน และ “ลิ้มรส” พื้นผิว เช่น “กลม” หรือ “แหลม” เมื่อรับประทานอาหาร จากการสำรวจเมื่อปี 2549 พบว่า มีประชากรที่มีภาวะซินเนสทีเซียมีประมาณ 2%

ตัวอย่างของซินเนสทีเซีย

คุณอาจสังเกตเห็นว่าประสาทสัมผัสของคุณมักจะพัวพันกัน ทำให้การรับรู้ของโลกมีมิติเพิ่มเติม บางทีทุกครั้งที่คุณกัดอาหาร คุณก็สัมผัสได้ถึงรูปทรงเรขาคณิตของมันด้วย เช่น กลม แหลม หรือสี่เหลี่ยม บางทีเมื่อคุณรู้สึกมีอารมณ์กับคนที่คุณรัก คุณสามารถหลับตา และเห็นสีสันต่างๆ ที่กำลังเล่นอยู่ในขอบเขตการมองเห็นของคุณ คุณอาจกำลังอ่านคำเหล่านี้พร้อมกับเสียงประกอบในหัวของคุณ โดยกำหนดลักษณะแต่ละประโยคด้วยเอกลักษณ์เฉพาะตัวเป็นตัวอย่างของการรับประสาทสัมผัสร่วมแบบพื้นฐาน

สาเหตุซินเนสทีเซีย

คนที่มีอาการซินเนสทีเซียมักจะเกิดมาพร้อมกับมัน หรือพัฒนาตั้งแต่ยังเด็ก เป็นไปได้ว่าสามารถพัฒนาในภายหลัง การวิจัยระบุว่า ซินเนสทีเซียสามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรม ประสาทสัมผัสทั้ง 5 ของคุณ แต่ละด้านจะกระตุ้นสมองส่วนต่างๆ ของคุณ ตัวอย่างเช่น การมองไปที่ผนังสีเหลืองนีออนที่สว่างสดใส จะทำให้เยื่อหุ้มสมองส่วนการมองเห็นหลักสว่างขึ้น ที่ด้านหลังสมองของคุณ หากคุณมีอาการซินเนสทีเซีย คุณอาจรู้สึกเหมือนได้ลิ้มรสสีของผนังขณะมองดู ดังนั้น เยื่อหุ้มสมองส่วนการมองเห็นหลักของคุณจะไม่ถูกกระตุ้นด้วยสีเท่านั้น แต่อีกส่วนของสมองสามารถบอกว่ามีรสชาติเป็นอย่างไร ก็จะถูกกระตุ้นด้วยเช่นกัน นั่นเป็นเหตุผลที่นักวิจัยเชื่อว่าผู้ที่มีซินเนสทีเซียมีความเชื่อมโยงกันในระดับสูงระหว่างส่วนต่าง ๆ ของสมองที่เชื่อมโยงกับสิ่งเร้าทางประสาทสัมผัส สารบางชนิดอาจทำให้คุณมีซินเนสทีเซียได้ชั่วคราว การใช้ยาประสาทหลอนสามารถยกระดับ และเชื่อมโยงประสบการณ์ทางประสาทสัมผัสของคุณ สารเมสคาลีน แอลเอสดี และแอลเอสดีได้รับการศึกษาถึงความสามารถในการกระตุ้นปรากฏการณ์นี้ แต่สารกระตุ้นอื่นๆ เช่น กัญชา แอลกอฮอล์ และแม้แต่คาเฟอีนก็แสดงให้เห็นด้วยว่าเป็นอาจจะกระตุ้นการเกิดซินเนสทีเซียได้ Synesthesia

อาการซินเนสทีเซีย

ผู้ที่มีซินเนสทีเซียมีอาการต่อไปนี้

การรับรู้โดยไม่สมัครใจที่ข้ามผ่านประสาทสัมผัสต่างๆ (รูปร่างการชิม สีการได้ยิน ฯลฯ)
การกระตุ้นทางประสาทสัมผัสที่ก่อให้เกิดการตอบสนองกันระหว่างประสาทสัมผัสอย่างสม่ำเสมอ และคาดการณ์ได้ (เช่น ทุกครั้งที่คุณเห็นตัวอักษร A คุณจะเห็นเป็นสีแดง)
ความสามารถในการอธิบายการรับรู้ที่ไม่ปกติของพวกเขาให้คนอื่นฟัง

หากคุณมีซินเนสทีเซีย คุณอาจมีแนวโน้มที่จะถนัดมือซ้ายและมีความสนใจอย่างมากในด้านทัศนศิลป์ หรือดนตรี และซินเนสทีเซียพบได้บ่อยในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย

การรักษาซินเนสทีเซีย

หลายคนที่มีซินเนสทีเซียเหมือนจะสนุกกับการรับรู้โลกในวิธีที่แตกต่างจากประชากรทั่วไป ในทางตรงกันข้ามคนที่มีซินเนสทีเซียบางคนรู้สึกว่าสภาพของพวกเขาแยกพวกเขาออกจากคนอื่น พวกเขาอาจมีปัญหาในการอธิบายประสบการณ์ทางประสาทสัมผัส เพราะแตกต่างกันมาก การเข้าร่วมกลุ่มชุมชนอาจช่วยลดความรู้สึกโดดเดี่ยวนี้ได้ การพูดคุยปรึกษากับผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตอาจช่วยให้คุณเห็นคุณค่าของการประสานกันที่สามารถเพิ่มให้กับชีวิตได้ แทนที่จะมีสมองซีกขวา หรือซีกซ้ายเท่านั้น คุณอาจพบว่า สมองทั้งสองซีกของคุณประสานกันอย่างดีในขณะที่คุณทำงานที่คุณหลงใหล