อาการทางกายที่ไม่ทราบสาเหตุ (Somatic symptom disorder)

21.11.2567

SSD คืออะไร

SSD หรือ Somatic Symptom Disorder คืออาการทางกายที่ไม่ทราบสาเหตุเป็นอาการรุนแรงที่เกิดขึ้นทางร่างกาย เช่น ความเจ็บปวดหรืออ่อนล้า ที่ทำให้เกิดความเครียดและมีปัญหาเกี่ยวกับการทำงานของร่างกาย คุณอาจจะได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคอะไรหรือไม่ก็ได้ แต่ปฏิกริยาที่คุณมีต่ออาการเหล่านั้นไม่ปกติ คุณมักจะคิดเรื่องแย่ ๆ เกี่ยวกับอาการของคุรและมักจะไปพบแพทย์เสมอ พยายามหาคำอธิบายถึงแม้ว่าจะไม่มีอาการที่รุนแรง ความกังวลเกี่ยวกับสุขภาพกลายเป็นเรื่องที่คุณจดจ่อจนไม่สามารถทำอย่างอื่นได้ หากคุณมีอาการทางกายที่ไม่ทราบสาเหตุ คุณอาจมีความเครียดเกิดขึ้นทั้งทางร่างกายและจิตใจ การรักษาสามารถบรรเทาอาการได้ และทำให้มีคุณภาพชีวิตดีขึ้น

อาการ SSD

อาการต่าง ๆ มีดังนี้:

ความรู้สึกที่เฉพาะเจาะจง เช่น ความเจ็บปวด หรือการหายใจถี่ หรืออาการทั่ว ๆ ไป เช่น อ่อนล้าหรืออ่อนแรง
ไม่มีความเชื่อมโยงกับโรคต่าง ๆ หรือมีความเชื่อมโยงกับโรคต่าง ๆ เช่น มะเร็ง หรือโรคหัวใจ
มีอาการเดียว หลายอาการ หรืออาการที่หลากหลาย
อาการมีตั้งแต่ เบา ปานกลาง หรือรุนแรง

อาการเจ็บปวดเป็นอาการที่พบมากที่สุด แต่ไม่ว่าจะเป็นอาการอะไร คุณจะมีความคิด ความรู้สึก หรือพฤติกรรมที่เกี่ยวข้องกับอาการเหล่านั้นมากเกินไป ซึ่งทำให้เกิดปัญหาได้ ทำให้ไม่สามารถทำอะไรได้และบางครั้งอาจทำให้เกิดการสูญเสีย ความคิด ความรู้สึกและพฤติกรรมอาจมี:

กังวลเกี่ยวกับการเจ็บป่วยอย่างต่อเนื่อง
มองว่าความรู้สึกปกติของร่างกายเป็นสัญญาณของการเจ็บป่วยที่รุนแรง
กลัวว่าอาการจะรุนแรง ถึงแม้ว่าจะไม่มีหลักฐาน
คิดว่าความรู้สึกทางร่างกายเป็นอันตราย
รู้สึกว่าการตรวจและการรักษาไม่เหมาะสม
กลัวว่าการทำกิจกรรมที่ใช้ร่างกายจะทำให้ร่างกายได้รับความเสียหาย
ตรวจสอบความไม่ปกติของร่างกายซ้ำ ๆ
ไปพบแพทย์บ่อย ๆ แต่ไม่ได้ช่วยให้ความกังวลลดลงหรือทำให้อาการแย่ลง
ไม่ตอบสนองต่อการรักษาหรือมักจะไวต่อผลข้างเคียงของยา
มีความบกพร่องรุนแรงกว่าที่คาดไว้จากโรค ๆ หนึ่ง

สำหรับอาการทางกายที่ไม่ทราบสาเหตุ ที่สำคัญกว่าอาการทางร่างกายคือวิธีตีความและตอบสนองต่ออาการที่เกิดขึ้นและสิ่งที่อาการเหล่านั้นมีผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน

เมื่อไหร่ที่ควรพบแพทย์

อาการทางร่างกายสามารถเชื่อมโยงกับโรคต่าง ๆ ได้ จึงควรได้รับการตรวจว่าอะไรเป็นสิ่งที่ทำให้เกิดอาการเหล่านั้น หากแพทย์เชื่อว่าคุณอาจเป็นโรคอาการทางกายที่ไม่ทราบสาเหตุพวกเขาอาจจะส่งคุณไปพบผู้เชี่ยวชาญทางสุขภาพจิต somatic symptom disorder

การดูแล

เมื่ออาการที่เกิดขึ้นเป็นอาการทางกายที่ไม่ทราบสาเหตุ การยอมรับว่าอาการเจ็บป่วยถึงชีวิตไม่ได้เป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการนั้นเป็นเรื่องยาก อาการเหล่านั้นจะทำให้ผู้ป่วยเครียดและการบอกว่าไม่ได้ป่วยเป็นโรคร้ายแรงไม่ได้ช่วยให้ดีขึ้น การช่วยส่งเสริมให้ผู้ป่วยพิจารณาเกี่ยวกับความเป็นไปได้ของสุขภาพจิตจะช่วยให้จัดการกับปฏิกริยาต่ออาการต่างๆ ได้ ความพิการทางร่างกายอาจทำให้ผู้ป่วยต้องพึ่งพาและต้องการการดูแลเป็นพิเศษ ทั้งยังต้องการกำลังใจจากผู้ดุแลด้วย ซึ่งสามารถทำให้ผู้ที่ดูแลเหนื่อยและทำให้เกิดความเครียดในครอบครัวและความสัมพันธ์ การจัดการความเครียดไม่ใช่เรื่องยาก

สาเหตุ

สาเหตุของอาการทางกายที่ไม่ทราบสาเหตุ (somatic symptom disorder) นั้นยังไม่แน่ชัด แต่ปัจจัยเหล่านี้อาจมีส่วนทำให้เกิด :

ปัจจัยทางพันธุกรรม เช่น ความไวต่อความเจ็บปวดที่เพิ่มขึ้น
ปัจจัยทางครอบครัว อาจเป็นทั้งทางพันธุกรรมและสภาพแวดล้อม
ความคิดลบ ๆ เกี่ยวกับตัวเอง ซึ่งอาจส่งผลต่อการมองความเจ็บป่วยและร่างกายของตัวเอง
ความตระหนักรู้หรือกระบวนการทางการแก้ปัญหาทางอารมณ์ลดลง ทำให้เกิดอาการทางร่างกายแทนที่จะไปจดจ่อกับปัญหาทางอารมณ์
พฤติกรรมเรียนรู้ ตัวอย่างเช่น การได้รับความสนใจหรือประโยชน์จากการป่วย หรือ พฤติกรรมความเจ็บปวดที่ตอบสนองต่ออาการต่าง ๆ เช่น การหลีกเลี่ยงกิจกรรม ซึ่งจะทำให้ความพิการเพิ่มมากขึ้น

ความเสี่ยง

ความเสี่ยงที่ทำให้เกิด somatic symptom disorder มีดังนี้:

เป็นวิตกกังวลหรือซึมเศร้า
เป็นโรคหรือกำลังหายจากโรค
มีความเสี่ยงที่จะเป็นโรค เช่น มีประวัติครอบครัวที่เป็นโรค
พบเจอความเครียดในชีวิต การบอบช้ำทางจิตใจ หรือความรุนแรง
มีความบอบช้ำทางจิตใจในอดีต เช่น การถูกคุกคามทางเพศในวัยเด็ก
ไม่มีการศึกษาสูงและมีฐานะทางสังคมไม่สูง

การป้องกัน

การป้องกันโรคนี้ยังไม่มีมากนัก อย่างไรก็ตาม สิ่งเหล่านี้อาจจะช่วยได้

หากคุณมีปัญหาเกี่ยวกับความวิตกกังวลหรือซึมเศร้า ให้พบผู้เชี่ยวชาญด้านจิตเวชทันที
เรียนรู้ที่จะตระหนักได้ว่าเมื่อไหร่ที่เกิดความเครียด และความเครียดนั้นส่งผลต่อร่างกายอย่างไร พร้อมทั้งฝึกการจัดการกับความเครียดเหล่านั้น
หากคุณมีอาการของอาการทางกายที่ไม่ทราบสาเหตุ ความรักษาแต่เนิ่น ๆ เพื่อป้องกันไม่ให้อาการแย่และส่งผลเสียต่อคุณภาพชีวิต
รักษาอย่างสม่ำเสมอเพื่อป้องกันไม่ให้อาการแย่ลงหรือกลับไปเป็นอีก

โรคซึมเศร้าทดสอบได้อย่างไร