โรคซีสต์ไขมันใต้ผิวหนัง (Sebaceous cyst) : อาการ สาเหตุ การรักษา

21.11.2567

Sebaceous cyst คือ ซีสต์มีลักษณะเป็นก้อน หรือตุ่มใต้ผิวหนัง เกิดจากการทำงานผิดปกติของตุ่มใต้ผิวหนัง ภายในก้อนหรือตุ่มมีของเหลว หรือสารอื่นๆ ซีสต์ไขมันใต้ผิวหนังมักจะเกิดขึ้นบริเวณใบหน้า ลำคอ และลำตัว ซีสต์ชนิดนี้ไม่เป็นอันตรายต่อชีวิต แต่หากพบอาการผิดปกติมากยิ่งขึ้น ควรรีบพบแพทย์ แพทย์จะวินิจฉัยบริเวณที่เป็นซีสต์ และสอบถามประวัติการรักษา บางรายอาจได้รับการตรวจสอบเพื่อหาสาเหตุของการนำไปสู่โรคมะเร็งด้วย

ลักษณะของซีสต์ไขมันใต้ผิวหนัง

ซีสต์ไขมันใต้ผิวหนัง ไม่นำไปสู่การเป็นโรคมะเร็ง ซีสต์ที่ไม่ได้รับการรักษาตั้งแต่เบื้องต้นจะมีขนาดใหญ่เพิ่มขึ้นมากและอาจต้องทำการผ่าตัดชิ้นเนื้อออก หากผู้ป่วยได้รับการผ่าตัดชิ้นโดยรอบของบริเวณที่เป็นซีสต์ จะไม่มีโอกาสในการเกิดซีสต์ไขมันใต้ผิวหนังได้อีกในอนาคต กรณีที่เกิดซีสต์ไขมันใต้ผิวหนังจากการติดเชื้อไวรัส กรณีนี้ไม่พบบ่อยนัก แต่หากซีสต์มีลักษณะบวมแดง และมีไข้ร่วมด้วย ควรได้รับการรักษาทันที การรักษาอาการติดเชื้อส่วนใหญ่รักษาโดยการใช้ยาปฏิชีวนะ หากผู้ป่วยไม่รีบรับการรักษาอาจทำให้เป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้

สาเหตุของซีสต์ไขมันใต้ผิวหนัง

ซีสต์ไขมันใต้ผิวหนัง เกิดจากสาเหตุของปุ่มรากผม หรือขนบวม หรือต่อมผลิตไขมันทำงานผิดปกติ ซีสต์สามารถเจริญเติบโตได้หากต่อมไขมันอุดตันและมีอาการบวมตามมา อีกสาเหตุคือเกิดจากผิวหนังได้รับบาดแผลจากรอยผ่าตัด หรือรอยขีดข่วน ซีสต์ไขมันใต้ผิวหนังจะเจริญเติบโตช้า ใช้ระยะเวลาหลายสัปดาห์หรือหลายเดือนจนกว่าจะเห็นบริเวณที่เป็นซีสต์ใต้ผิวหนัง สาเหตุอื่นๆ ร่วมด้วยที่ทำให้เป็นซีสต์ไขมันใต้ผิวหนัง เช่น

ผิวผิดรูป หรือท่อพิการ
เซล์ผิวหนังได้รับการถูกทำลายระหว่างการผ่าตัด
เกิดจากพันธุกรรม เช่น ผู้เป็น Gardner’s syndrome หรือ โรคที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรมยีนเด่น

อาการของซีสต์ไขมันใต้ผิวหนัง

หากซีสต์ไขมันใต้ผิวหนังมีขนาดเล็ก จะไม่มีอาการเจ็บปวดใดๆ แต่หากเป็นซีสต์ขนาดใหญ่บริเวณใบหน้าหรือลำคอ จะทำให้มีอาการปวดหรือถึงขั้นปวดรุนแรงได้ ซีสต์ชนิดนี้มีลักษณะเป็นถุงน้ำข้างในถุงน้ำเต็มไปด้วยเกล็ดสีขาวของเคราตินที่มีสารส่งผลต่อผิวหนังและเล็บของคุณ ซีสต์ไขมันใต้ผิวหนังส่วนใหญ่จะมีลักษณะอ่อนนุ่ม พื้นที่ในร่างกายที่ทำให้พบถุงน้ำของซีสต์ชนิดนี้

หนังศรีษะ
ใบหน้า
ลำคอ
แผ่นหลัง

การทำงานที่ผิดปกติของซีสต์ไขมันใต้ผิวหนัง และอาจก่อให้เกิดมะเร็ง มีลักษณะดังต่อไปนี้

มีเส้นผ่านศูนย์กลางมากกว่า 5 เซนติเมตร
เกิดก้อนซีสต์อย่างรวดเร็วแม้ก้อนซีสต์หายไปแล้วในระยะเวลาเพียงไม่นาน
ได้รับการติดเชื้อ และซีสต์มีลักษณะสีแดง เจ็บปวด หรือมีน้ำหนองไหล

การวินิจฉัยซีสต์ไขมันใต้ผิวหนัง

แพทย์จะวินิจฉัยจากลักษณะของซีสต์ไขมันใต้ผิวหนัง หากถุงน้ำมีอาการผิดปกติ แพทย์จะทำการตรวจสอบเพิ่มเติม เพราะเกรงว่าอาจทำให้เกิดโรคมะเร็งได้ และอาจรักษาด้วยวิธีการผ่าตัดซีสต์ออก

การตรวจซีสต์ไขมันใต้ผิวหนัง

ใช้ CT สแกน เพื่อตรวจหาความผิดปกติ
ใช้วิธีอัลตร้าซาวน์ เพื่อตรวจสอบถุงน้ำ
ใช้วิธีการตัดชิ้นเนื้อ เพื่อกำจัดเนื้อเยื่อบางส่วนออก และนำไปตรวจหาสาเหตุที่อาจก่อให้เกิดโรคมะเร็ง

วิธีการรักษาซีสต์ไขมันใต้ผิวหนัง

แพทย์จะใช้วิธีผ่าตัดเพื่อกำจัดซีสต์ออก และรักษาสภาพของผิวให้กลับสู่สภาพเดิมอย่างรวดเร็ว ซีสต์ไขมันใต้ผิวหนังส่วนใหญ่ไม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ แพทย์จะให้ผู้ป่วยเลือกวิธีการรักษาที่เหมาะกับผู้ป่วย การรักษาด้วยวิธีการผ่าตัดซีสต์ออก เป็นวิธีที่ดีที่สุด แต่ผู้ป่วยบางรายกังวลในเรื่องของรอยแผลเป็นที่จะเกิดขึ้นหลังจากผ่าตัด

วิธีการกำจัดซีสต์ไขมันใต้ผิวหนัง มีดังนี้

การตัดชิ้นเนื้อแบบกว้างเพื่อเอาซีสต์ไขมันใต้ผิวหนังออก วิธีนี้จะกำจัดได้ถาวร แต่จะทิ้งรอยแผลเป็น
การตัดชิ้นเนื้อแบบเล็ก วิธีนี้สามารถกำจัดซีสต์ไขมันใต้ผิวหนังออกได้ แต่อาจจะขึ้นได้อีกในภายหลัง
การกำจัดด้วยเลเซอร์ เพื่อให้มีรูระบายถุงน้ำออก (วิธีนี้ใช้เวลาประมาณหนึ่งเดือนจนกว่ารอยของรูถุงน้ำจะหายไป)

หลังจากผู้ป่วยได้รับการตัดเชื้อเนื้อออก แพทย์จะให้ยาแก้อักเสบมาทานเพื่อให้หายเร็วยิ่งขึ้นและป้องกันการติดเชื้อจนกว่าจะหาย และใช้ครีมบำรุงเพื่อรักษาสภาพผิวและป้องกันการเกิดรอยแผลเป็นร่วมด้วย

คำถามที่พบบ่อย

สามารถบีบซีสต์ไขมันได้หรือไม่ หากคุณมีซีสต์ไขมันอย่าพยายามเปิดซีสต์ด้วยตัวเองหรือให้ผู้อื่นช่วยเพราะอาจนำไปสู่การติดเชื้อ หรือคุณอาจไม่นำซีสต์ออกทั้งหมด และจากนั้นจำเป็นต้องได้รับการรักษาทางผิวหนังที่เข้มข้นขึ้นในภายหลัง ซีสต์ไขมันจะหายไปหรือไม่ ซีสต์อาจมีขนาดเล็กอยู่ได้นานหลายปีหรืออาจขยายใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ บางครั้ง ตามที่กล่าวไว้ข้างต้น ซีสต์ไขมันสามารถหายไปได้เอง แต่โดยปกติแล้วจำเป็นต้องผ่าตัดเอาออก จะเกิดอะไรขึ้นหากไม่รักษาซีสต์ไขมัน ซีสต์บางชนิดเป็นมะเร็งและการรักษาในระยะแรกเป็นสิ่งสำคัญ หากปล่อยทิ้งไว้โดยไม่รักษา ซีสต์ที่ไม่ร้ายแรงอาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง ได้แก่: การติดเชื้อ – ซีสต์จะเต็มไปด้วยแบคทีเรียและหนอง และกลายเป็นฝี หากฝีแตกภายในร่างกาย มีความเสี่ยงต่อภาวะเลือดเป็นพิษ (ภาวะโลหิตเป็นพิษ) ซีสต์ไขมันเต็มไปด้วยอะไร ซีสต์ผิวหนังชั้นนอกจะเต็มไปด้วยเซลล์ ผิวหนังที่ตายแล้ว ในขณะที่ซีสต์ไขมันที่แท้จริงจะเต็มไปด้วยน้ำมันสีเหลือง (ซีสต์ไขมันที่แท้จริงเรียกว่า steatocystoma) ซีสต์ไขมันเกิดขึ้นได้เมื่ออายุเท่าไหร่ แม้ว่าจะพบได้ในทุกช่วงอายุ แต่ซีสต์ที่ผิวหนังชั้นนอกมักเกิดขึ้นในช่วงต้นถึงกลางผู้ใหญ่ (อายุ 20-60 ปี) ซีสต์รวมผิวหนังชั้นนอกไม่ค่อยปรากฏก่อนวัยแรกรุ่น ซีสต์ไขมันจะใหญ่ขึ้นไหม ซีสต์มักประกอบด้วยเคราติน ไขมัน และอนุภาคผิวหนังอื่นๆ ซีสต์สามารถคงตัวหรืออาจเติบโตขึ้นเรื่อยๆ บางครั้งจะอักเสบหรือแตกออกทันที

ลิ้งค์ด้านล่างนี้เป็นแหล่งข้อมูลของบทความของเรา