การชาปลายนิ้ว (Raynaud’s disease) : อาการ สาเหตุ การป้องกัน

อาการชาปลายนิ้วมือ

• นิ้วมือ หรือนิ้วเท้าเย็น
• สีผิวเปลี่ยนไปตามความหนาวเย็นหรือความเครียด
• มีอาการชา รู้สึกปวดเมื่อยตามตัว ปลายนิ้วชา
• เจ็บปลายนิ้วเหมือนเข็มทิ่ม

สาเหตุของอาการชาปลายนิ้วมือ

เส้นเลือดหดตัว

โรคเรย์เนาด์หรืออาการชาปลายนิ้วแบบปฐมภูมิและทุติยภูมิ

• Primary Raynaud’s phenomenon ผู้ป่วยในกลุ่มนี้มักจะเริ่มมีอาการตั้งแต่อายุน้อย (ส่วนใหญ่ระหว่าง 15-30 ปี) อาการมักจะเกิดที่บริเวณนิ้วอื่น ๆ ของมือ โดยบริเวณนิ้วหัวแม่มือมักจะยังปกติ เมื่อทำการตรวจบริเวณ nailfold capillaries รวมไปถึงการตรวจค้นหาสาเหตุต่าง ๆ เช่น peripheral vascular disease, digital ischemic injury ก็มักจะไม่พบความผิดปกติ และเมื่อตรวจวัด erythrocyte sedimentation rate หรือ anti-nuclear antibody (ANA) ในผู้ป่วยกลุ่มนี้ก็จะพบว่าปกติหรือมี titer ต่ำ คือไม่เกิน 1:40 (แต่ปัจจุบันถือว่าไม่จำเป็นต้องทำการตรวจเพื่อยืนยันการวินิจฉัย) จากการสำรวจทางระบาดวิทยาของโรคพบว่า ผู้ป่วยประมาณ 30-50% จะมีญาติใกล้ชิด (first-degree relative) ที่เป็นโรคนี้เช่นเดียวกัน ซึ่งแสดงให้เห็นว่าปัจจัยในแง่ของพันธุกรรมที่ปัจจุบันยังไม่ทราบแน่ชัดเข้ามามีส่วนเกี่ยวข้องกับการเกิดโรคนี้ด้วย
• Secondary Raynaud’s phenomenon ผู้ป่วยบางรายที่มีโรคเริ่มต้นเป็นโรคอื่นอาจมีอาการและอาการแสดงเริ่มต้นด้วย Raynaud’s phenomenon ได้ โรคที่มักพบเป็นสาเหตุของอาการในกลุ่มนี้เป็นกลุ่ม connective tissue diseases โดยเฉพาะอย่างยิ่งโรค systemic sclerosis (scleroderma) ซึ่งจากการศึกษาหนึ่งพบว่า จากจำนวนผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยเบื้องต้นว่าเป็น primary Raynaud’s phenomenon ทั้งสิ้น 3,029 คน มีผู้ป่วยถึง 37.2% ที่พบในภายหลังว่าเป็นโรคในกลุ่ม connective tissue diseases โดยมีการศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับปัจจัยที่จะช่วยทำนายการมีโรคที่เป็นสาเหตุ พบว่าผู้ป่วยที่เริ่มมีอาการในช่วงอยู่ใกล้ 40 ปี มีอาการเกิดขึ้นบ่อย และการตรวจพบว่ามีความผิดปกติที่บริเวณ capillaries ของ nailfold บ่งชี้ว่ามีแนวโน้มจะเป็น secondary Raynaud’s phenomenon จาก connective tissue diseases โดยเฉพาะอย่างยิ่ง scleroderma ตรงกันข้ามหากตรวจไม่พบความผิดปกติของ nailfold capillaries ร่วมกับไม่พบมี specific antibodies สำหรับในโรค scleroderma ผู้ป่วยเหล่านี้มีโอกาสเกิดเป็นโรค scleroderma น้อยมากคือ ราวร้อยละ 2

ปัจจัยเสี่ยงต่อการเป็นโรคเรย์เนาด์

• เพศ พบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย
• อายุ พบในช่วงอายุ 15 – 30 ปี
• สภาพภูมิอากาศ พบได้ในพื้นที่อากาศเย็นจัด
• พันธุกรรม หากมีสมาชิกในครอบครัวเป็นโรคดังกล่าวจะมีความเสี่ยงสูงที่จะเป็น

• ปัญหาด้านสุขภาพอื่นๆ เช่น Scleroderma และ lupus
• อาชีพบางอย่าง หรืองานที่ทำให้ได้รับความบาดเจ็บซ้ำๆ
• การสัมผัสกับสารบางชนิด เช่นไวนิลคลอไรด์ หรือการสูบบุหรี่

การป้องกันโรคเรย์เนาด์

• เมื่ออากาศหนาวควรทำร่างกายให้อบอุ่นด้วยการสวมหมวก ผ้าพันคอ ถุงเท้ารองเท้าบูท และถุงมือสองชั้นก่อนออกไปข้างนอก สวมเสื้อโค้ทที่มีผ้าพันแขนเพื่อป้องกันไม่ให้อากาศเย็นมาถึงมือคุณ
• ใช้น้ำยาอุ่นมือ สวมที่ปิดหูกันหนาว และหน้ากากอนามัย เพื่อป้องกันปลายจมูกและติ่งหูสัมผัสกับความเย็น
• อุ่นรถของคุณ เปิดเครื่องทำความร้อนในรถสักครู่ ก่อนขับรถในสภาพอากาศหนาวเย็น
• สวมถุงมือเมื่อนำอาหารออกจากตู้เย็น หรือช่องแช่แข็ง และการสวมถุงมือและถุงเท้าเข้านอนในช่วงฤดูหนาวจะช่วยได้อย่างมาก
• ปรับเครื่องปรับอากาศไว้ที่อุณหภูมิที่อุ่นขึ้น รวมถึงใช้แก้วน้ำที่มีฉนวนหุ้ม

โภชนาการ

• กรดไขมันโอเมก้า 3 ที่พบในน้ำมันปลาอาจลดอาการในผู้ที่เป็นโรค Raynaud ระยะแรกได้ จากการศึกษาชิ้นหนึ่ง น้ำมันปลาไม่ได้ลดอาการในผู้ที่เป็นโรค Raynaud’s ทุติยภูมิ น้ำมันปลาในปริมาณสูงสามารถเพิ่มความเสี่ยงต่อการตกเลือดได้ ดังนั้นควรปรึกษาแพทย์ก่อนรับประทาน โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากคุณใช้ยาเจือจางเลือด เช่น วาร์ฟาริน (Coumadin) โคลพิโดเกรล (Clopidogrel) หรือแอสไพริน (Plavix) อยู่แล้ว
• น้ำมันอีฟนิ่งพริมโรส (EPO ) EPO มีกรดไขมันหลายชนิดที่หยุดร่างกายไม่ให้สร้างสารเคมีที่ทำให้หลอดเลือดตีบตัน ในการศึกษาหนึ่ง คนที่มี Raynaud’s ที่รับ EPO มีการโจมตีน้อยกว่าและรุนแรงน้อยกว่าเมื่อเทียบกับผู้ที่ได้รับยาหลอก อย่างไรก็ตามจำเป็นต้องมีการวิจัยเพิ่มเติม ผู้ที่มีประวัติชักไม่ควรรับประทาน EPO EPO สามารถเพิ่มความเสี่ยงต่อการตกเลือดได้ ดังนั้นควรปรึกษาแพทย์ก่อนรับประทาน โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากคุณรับประทานยาเจือจางเลือดอยู่แล้ว
• Inositol hexaniacinateซึ่งเป็นรูปแบบของวิตามินบี 3 หรือไนอาซิน อาจลดความถี่ของการโจมตีของ Raynaud ในการศึกษา ผู้คนรับประทาน inositol hexaniacinate ในปริมาณสูง ซึ่งอาจเป็นอันตรายได้หากไม่ได้รับการดูแลจากแพทย์ หากคุณต้องการลองใช้อิโนซิทอล เฮกซานิอาซิเนต ให้ปรึกษาแพทย์เพื่อกำหนดขนาดยาที่เหมาะสมสำหรับคุณ
• แมกนีเซียมช่วยเปิดหลอดเลือด แพทย์บางคนแนะนำให้รับประทานแมกนีเซียมเสริม แม้ว่าจะไม่มีการศึกษาทางวิทยาศาสตร์ที่แสดงว่าได้ผลก็ตาม รับประทานพร้อมมื้ออาหารและลดปริมาณลงหากมีอาการท้องเสีย แมกนีเซียมสามารถโต้ตอบกับยาหลายชนิด รวมถึงยาปฏิชีวนะ ยาที่ใช้รักษาความดันโลหิตสูง และยาที่ใช้รักษาโรคกระดูกพรุน ปรึกษาแพทย์ของคุณก่อนรับประทานอาหารเสริมแมกนีเซียม

นี่คือแหล่งที่มาของบทความของเรา

• https://medlineplus.gov/raynaudsdisease.html
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/raynauds-disease/symptoms-causes/syc-20363571
• https://www.nhs.uk/conditions/raynauds/
• https://www.webmd.com/arthritis/ss/slideshow-guide-raynauds-phenomenon

เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team