ผงเกลือแร่ ORS (Oral Rehydration Salts)

21.11.2567

ผงเกลือแร่คืออะไร

ORS (Oral Rehydration Salts) คือ ผงเกลือแร่ ภาษาอังกฤษ Electrolyte Powder Packet เป็นสารชดเชยการสูญเสียเกลือแร่ของร่างกาย มีคุณสมบัติในการเสริมสร้างพลังงาน เกลือแร่ และน้ำในร่างกาย ป้องกันปัญหาที่เกิดจากภาวะขาดน้ำ ภาวะที่ร่างกายเสี่ยงจะเกิดการขาดน้ำได้ง่ายและรวดเร็วนั้นคือโรคอาหารเป็นพิษ อาการท้องร่วง ซึ่งนอกจากน้ำและของเสียจะถูกขับออกมาจากร่างกายอย่างรวดเร็วแล้ว ยังมีวิตามิน และเกลือแร่ที่ถูกขับออกมาด้วย เกิดเป็นความจำเป็นที่จะต้องหาซื้อผงเกลือแร่จากร้านขายยาทั่วไปมาใช้ โดยไม่ต้องรอให้แพทย์สั่ง เว้นแต่เป็นผู้ที่เคยมีประวัติแพ้ผงเกลือแร่ หรือปัญหาระดับโพแทสเซียมในเลือดสูง

ความเข้าใจคลาดเคลื่อนเกี่ยวกับน้ำเกลือแร่

ในท้องตลาดจะมีผลิตภัณฑ์อีกกลุ่มที่มักเกิดความเข้าใจผิดกันมาก นั่นก็คือเครื่องดื่มเกลือแร่ชนิดผง หรือผลิตภัณฑ์เครื่องดื่มเกลือแร่สำหรับนักกี่ฬา (Sports drink) เป็นเครื่องดื่มสำหรับผู้ที่สูญเสียเหงื่อจากการออกกำลังกาย ไม่ใช้เพื่อการรักษาเหมือนในกรณีของเกลือแร่แก้ท้องเสีย หรือเกลือแร่ ORS ดังนั้น ORS คือผลิตภัณฑ์ทางการแพทย์ที่ใช้เพื่อทดแทนน้ำและเกลือแร่ในผู้ป่วยที่มีอาการท้องเสีย หรืออาเจียนอย่างหนัก ใช้เพื่อป้องกันภาวะช็อกที่เกิดจากภาวะขาดน้ำ โดยให้ปริมาณเกลือแร่ที่สำคัญต่อร่างกาย ในปริมาณที่เพียงพอและร่างกายสามารดูดซึมได้ดี กรณีเครื่องดื่มเกลือแร่สำหรับนักกีฬานั้นจัดเป็นอาหารในหมวดเครื่องดื่ม ปริมาณเกลือแร่และน้ำตาลในเครื่องดื่มชนิดนี้จะไม่เท่ากับ ORS สามารถชดเชยน้ำและเกลือแร่ได้ในระดับที่สูญเสียเนื่องจากการออกกำลังกายเท่านั้น องค์การอนามัยโลกระบุว่าผงเกลือแร่ หรือ ORS เป็นผลิตภัณฑ์ทางการแพทย์ที่ใช้ในระบบสาธารณสุขขั้นพื้นฐานในทุก ๆ ประเทศ เพราะสามารถลดอัตราการเสียชีวิต จากสาเหตุโรคท้องร่วง หรือท้องเสียทั่วโลกได้เป็นจำนวนมาก โดยเฉพาะเด็กเล็ก ประเทศไทยได้บรรจุผงเกลือแร่ท้องเสียเอาไว้ในบัญชียาหลักแห่งชาติ นิยมใช้เป็นยาสามัญประจำบ้าน รูปแบบของผงเกลือแร่

รูปเกลือสำเร็จรูป (ผงพร้อมละลายน้ำ) เป็นเกลือแร่ซองที่มีส่วนประกอบของกลูโคส โซเดียมคลอไรด์ ไตรโซเดียมซิเทรตไดไฮเดรต และโพแทสเซียมคลอไรด์ วิธีใช้ให้ละลายน้ำตามสัดส่วนที่ระบุเอาไว้บนฉลาก
น้ำเกลือผสมด้วยตนเอง ในกรณีที่ร่างกายสูญเสียน้ำในปริมาณมาก ๆ และต้องการแก้ไขอาการขาดน้ำสามารถเตรียมได้ด้วยตนเองโดยใช้เกลือป่น ½ – 1 ช้อนชา และน้ำตาล 2 ช้อนโต๊ะ ผสมในน้ำต้มสุกที่เย็นแล้วหรืออุ่น ๆ 750 มิลลิลิตร หรือใช้สไปรท์ใส่เกลือแทนก็ได้ แต่ต้องทิ้งให้สไบร์ทหายซ่าเสียก่อนเพื่อป้องกันการเกิดแก๊สในกระเพาะอาหาร เพียงเท่านี้ก็สามารถนำมาใช้ดื่มเพื่อทดแทนน้ำและเกลือแร่ที่สูญเสียไปได้แล้ว

Oral Rehydration Salts

วิธีการใช้ผงเกลือแร่ที่ปลอดภัย

ผงเกลือแร่เป็นผลิตภัณฑ์ที่ใช้รักษาอาการท้องเสีย และอาเจียน จนเกิดภาวะขาดน้ำ และเกลือแร่ที่จำเป็น ซึ่งหากปล่อยไว้ไม่ทำการรักษาก็อาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ ซึ่งผงเกลือแร่นั้นไม่ได้รักษาอาการ หรือช่วยให้ถ่ายเหลวน้อยลง แต่ช่วยเพิ่มพลังงาน น้ำและเกลือแร่ในร่างกาย ทำให้ร่างกายมีแรงและลดความรุนแรงของภาวะขาดน้ำและเกลือแร่ที่จะตามมาได้ ผู้ป่วยสามารถดื่มสารละลายจากผงเกลือแร่ได้ทันทีที่มีอาการอุจจาระเป็นน้ำ หากผู้ป่วยมีอาการท้องเสียเรื้อรัง ไม่หายสักที ควรรีบไปพบแพทย์ เมื่อละลายผงเกลือแร่กับน้ำแล้ว ไม่ควรเก็บไว้นานเกิน 24 ชั่วโมง และห้ามละลายด้วยน้ำร้อนเด็ดขาด กรณีเด็กทารกที่ดื่มนมแม่อยู่ เด็กสามารถดื่มนมแม่ต่อไปได้ แต่ควรสลับกับการน้ำละลายผงเกลือแร่เพื่อฟื้นฟูแรงกาย กรณีเด็กโต เมื่อดื่มน้ำเกลือแร่ไปแล้ว 4 ชั่วโมง จะเริ่มให้รับประทานอาหารอ่อน ๆ ได้ เว้นแต่เด็กที่มีอาการอาเจียนร่วมด้วย ต้องรอหยุดอาเจียน หรือมีอาการดีขึ้นก่อนจึงค่อยให้รับประทานอาหาร กรณีสตรีมีครรภ์ หรืออยู่ในช่วงให้นมบุตร การใช้ผงเกลือแร่ต้องได้รับคำแนะนำจากแพทย์ เพราะอาจมีผลข้างเคียงและเป็นอันตรายต่อทารก จากสารบางชนิดในผงเกลือแร่ได้ กรณีดื่มน้ำเกลือแร่ไปแล้ว อาการยังไม่ดีขึ้นภายใน 8-12 ชั่วโมง หรือมีอาการที่รุนแรงมากขึ้น ถ่ายมากขึ้น อาเจียนมากขึ้น อุจจาระมีเลือดปะปน ไข้สูง ชัก ตาลึกโหล ปัสสาวะน้อย และหายใจถี่ ควรรีบไปพบแพทย์ทันที

น้ำเกลือแร่ ประโยชน์มีอะไรบ้าง

เกลือแร่มีประโยชน์มากมาย เช่น ช่วยให้เกิดสมดุลของน้ำรวมไปถึงกรดและด่างของในร่างกาย รวมถึงควบคุมการแข็งตัวของหลอดเลือดและช่วยควบคุมอาการหดรัดของกล้ามเนื้อ

คนท้องกินเกลือแร่ได้ไหม

หญิงตั้งครรภ์สามารถรับประทาน ORS (Oral Rehydration Salt) ได้ เมื่อร่างกายขาดน้ำ หรือเกิดอาการอาเจียน ท้องเสีย หรือรู้สึกว่าร่างกายสูญเสียน้ำมากเกินไป

ข้อห้ามและข้อควรระวังสำหรับเครื่องดื่มผงเกลือแร่

ห้ามใช้กับผู้ที่เคยแพ้ผงเกลือแร่ หรือ Ors มาก่อน
ห้ามใช้เมื่อผู้ป่วยมีภาวะอาเจียนอย่างรุนแรง ผู้ป่วยที่แสดงอาการขาดน้ำอย่างรุนแรง และผู้ป่วยโรคไต
ระมัดระวังการใช้ผงเกลือแร่ที่หมดอายุ
เพิ่มความระมัดระวังในการใช้ผงเกลือแร่ หากมีอาการของโรคเกาต์ โรคตับ โรคหัวใจ ผู้ที่มีอาการบวมน้ำ
- ภาวะสุขภาพที่สำคัญ:
- - - ผู้ที่มีภาวะสุขภาพผิดปกติบางอย่าง เช่น โรคเบาหวาน อาจต้องระมัดระวังเกี่ยวกับปริมาณน้ำตาลในเกลือทดแทนการให้น้ำในช่องปาก ในกรณีเช่นนี้ ขอแนะนำให้ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพเพื่อขอคำแนะนำ
- ทารกอายุต่ำกว่า 6 เดือน:
- - การใช้ ORS ในทารกอายุต่ำกว่า 6 เดือนอาจต้องการคำแนะนำเฉพาะจากแพทย์ในบางกรณี อาจแนะนำให้ใช้สารละลายทดแทนการให้น้ำทางปากซึ่งจัดทำขึ้นสำหรับทารกโดยเฉพาะ
จำเป็นอย่างยิ่งที่แต่ละบุคคลจะต้องขอคำแนะนำจากแพทย์ หากพวกเขาไม่แน่ใจเกี่ยวกับความเหมาะสมของการใช้เกลือทดแทนการให้น้ำในช่องปาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีของภาวะขาดน้ำอย่างรุนแรงหรือสภาวะสุขภาพที่แฝงอยู่ ในสถานการณ์ที่ภาวะ

นี่คือแหล่งที่มาในบทความของเรา

https://www.healthnavigator.org.nz/medicines/o/oral-rehydration-salts/
https://medicalguidelines.msf.org/viewport/EssDr/english/oral-rehydration-salts-ors-16684387.html