ลำไส้แปรปรวน (Irritable Bowel Syndrome) : อาการ สาเหตุ และการรักษา

21.11.2567

โรคลำไส้แปรปรวน (Irritable Bowel Syndrome) หรือ ibs คือ การที่โรคลำไส้เกร็งตัวผิดปกติและอาการระคายเคืองลำไส้หรือโรคลำไส้ใหญ่อักเสบเรื้อรัง โรคลำไส้แปรปรวนแตกต่างกับโรคลำไส้ใหญ่อักเสบและไม่มีอาการเกี่ยวข้องกับโรคลำไส้อื่นๆ โรคลำไส้แปรปรวนเป็นหนึ่งในกลุ่มอาการลำไส้เล็กอักเสบ อย่างไรก็ตามความรุนแรงของอาการลำไส้แปรปรวนของแต่ละคนมีความแตกต่างกัน อย่างไรก็ตามอาการลำไส้แปรปรวนที่เกิดขึ้นได้ยาวนานอย่างน้อยสามเดือน โดยสามารถเกิดขึ้นประมาณ 3 ครั้งต่อเดือน โรคลำไส้แปรปรวนทำให้ลำไส้เล็กเกิดความเสียหายได้ในบางกรณี ซึ่งเป็นอาการที่ผิดปกติ โรคลำไส้อักเสบไม่ได้เพิ่มความเสี่ยงของการเกิดโรคมะเร็งในระบบทางเดินอาหาร แต่อาการของโรคลำไส้แปรปรวนทำให้ส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันได้ Irritable Bowel Syndrome

อาการของลำไส้แปรรวน

อาการทั่วไปของโรคลำไส้แปรปรวนได้แก่:

ท้องเป็นตะคริว
ปวดท้อง
ท้องอืดและท้องเฟ้อ
ท้องผูก แน่นท้องถ่ายไม่ออก
ปวดท้องเหมือนท้องเสีย ท้องไส้ปั่นป่วน

โรคลำไส้แปรปรวนเป็นอาการผิดปกติ ซึ่งคนที่มีอาการลำไส้แปรปรวนจะมีอาการท้องผูกสลับกับอาการท้องเสียและมีอาการทั่วไปอย่างเช่นท้องอืดมีแก๊ส แต่อาการนี้สามารถหายไปได้หลังจากขับถ่ายอุจจาระ โรคลำไส้แปรปรวนไม่ได้เป็นโรคที่เกิดขึ้นอย่างถาวร ซึ่งอาการดังกล่าวสามารถหายไปได้เองและกลับมาเป็นได้อีกครั้ง อย่างไรก็ตามบางคนอาจมีอาการลำไส้แปรปรวนต่อเนื่อง

อาการลำไส้แปรปรวนในผู้หญิง

ผู้หญิงมีแนวโน้มเกิดอาการลำไส้แปรปรวนได้ในช่วงเวลาที่มีรอบเดือนหรืออาจมีอาการอื่นๆร่วมด้วย สำหรับผู้หญิงที่อยู่ในวัยหมดประจำเดือนจะมีอาการลำไส้แปรปรวนน้อยกว่าผู้หญิงที่ยังมีประจำเดือนอยู่ นอกจากนี้ผู้หญิงบางคนอาจมีอาการลำไส้แปรปรวนซ้ำระหว่างตั้งครรภ์

อาการลำไส้แปรปรวนในผู้ชาย

อาการของโรคลำไส้แปรปรวนในผู้ชายมีอาการเดียวกับที่เกิดขึ้นกับผู้หญิง มีเพียงผู้ชายส่วนน้อยเท่านั้นที่เข้ารับการรักษาโรคลำไส้แปรปรวน

อาการปวดท้องจากลำไส้แปรปรวน

อาการปวดท้องจากลำไส้แปรปรวนมีอาการคล้ายกับท้องเป็นตะคริว ซึ่งมีอาการเกิดขึ้นอย่างน้อย 2 อย่างร่วมกัน โดยมีอาการดังต่อไปนี้

มีอาการปวดท้องลดลงหลังจากถ่ายอุจจาระ
ต้องการอุจจาระบ่อยขึ้น
ลักษณะของอุจจาระเปลี่ยนแปลง

การวินิจฉัยโรคลำไส้แปรปรวน

แพทย์สามารถวินิจฉัยโรคลำไส้แปรปรวนได้จากอาการที่เกิดขึ้น นอกจากนี้ยังสามารถระบุสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคลำไส้แปรปรวนรวมถึงวางแผนการรักษาต่อไปได้ โดยมีวิธีการปฏิบัติดังต่อไปนี้

ควรหลีกเลี่ยงอาหารบางชนิดเช่นอาหารที่มีรสเผ็ดหรืออาหารที่ก่อให้เกิดอาการแพ้
ตรวจตัวอย่างอุจจาระเพื่อหาการติดเชื้อ
ตรวจเลือดเพื่อหาภาวะเลือดจางและโรคลำไส้เล็กอักเสบ
การส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่

การส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่เป็นตรวจลำไส้ใหญ่โดยแพทย์ เพื่อตรวจหาอาการแรกเริ่มของภาวะลำไส้อักเสบ การติดเชื้อของระบบขับถ่าย (โรคโคร์หน) หรือโรคมะเร็ง

อาหารที่ควรทาน

ผู้ที่มีอาการลำไส้แปรปรวนบางรายจำเป็นต้องเปลี่ยนการทานอาหารเพื่อทำให้อาการดีขึ้น เนื่องจากอาการของโรคลำไส้แปรปรวนในแต่ละคนมีความแตกต่างกัน ดังนั้นการทานอาหารที่เหมาะสมของแต่ละบุคคลจึงมีความแตกต่างกัน

วิธีการรักษาโรคลำไส้แปรปรวน

โรคลำไส้แปรปรวนยังไม่มีวิธีรักษาโดยเฉพาะ มีเพียงแต่การรักษาเพื่อบรรเทาอาการต่างๆที่เกิดขึ้น โดยขั้นตอนแรกของการรักษาแพทย์แนะนำให้ผู้ป่วยปรับเปลี่ยนวิธีการใช้ชีวิต รวมถึง “ดูแลรักษาตอนเองที่บ้าน” ก่อนให้ยารักษา

การดูแลรักษาตนเองที่บ้านสำหรับโรคลำไส้แปรปรวน

วิธีการรักษาตนเองที่บ้านหรือการปรับเปลี่ยนวิธีการใช้ชีวิตสามารถช่วยบรรเทาอาการลำไส้แปรปรวนได้ โดยไม่จำเป็นต้องใช้ยารักษา ตัวอย่างของการดูแลตนเองได้แก่

การออกกำลังกายเป็นประจำ
ลดการทานเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนเพื่อไม่ให้เกิดการกระตุ้นลำไส้เล็ก
ทานอาหารมื้อเล็กๆ
ผ่อนคลายจากความเครียด
ทานอาหารที่มีโพรไบโอติก (แบคทีเรียที่ดีต่อลำไส้เล็ก) เพื่อบรรเทาอาการท้องอืด
หลีกเลี่ยงการทานอาหารชนิดทอดหรือมีรสเผ็ด

อาหารที่ควรหลีกเลี่ยงสำหรับผู้ที่มีอาการลำไส้อักเสบ

สำหรับผู้ที่มีอาการลำไส้อักเสบ ควรใส่ใจกับการเตรียมและหารทานอาหาร แม้ว่าเป็นเรื่องที่ยุ่งยาก แต่เป็นสิ่งที่คุ้มค่าหากคุณทำได้ อาหารที่คนเป็นโรคลำไส้แปรปรวนควรหลีกเลี่ยงได้แก่นม อาหารทอดและอาหารที่มีน้ำตาลปริมาณสูงรวมถึงถั่ว การหลีกเลี่ยงอาหารเหล่านี้ช่วยบรรเทาอาการหลายอย่างได้ บางคนอาจใช้สมุนไพรในการปรุงอาหารอย่างเช่น ชินนามอน ขิง หรือใบสะระแหน่เพื่อบรรเทาอาการลำไส้หดเกร็งเกินไปได้

การใช้ยารักษาโรคลำไส้แปรปรวน

ถ้าหากอาการของลำไส้แปรปรวนไม่ดีด้วยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมหรือการทานอาหาร แพทย์จะให้ยาเพื่อรักษาโดยขึ้นอยู่กับอาการของแต่ละคน โดยยาที่ใช้สำหรับรักษาโรคลำไส้แปรปรวนได้แก่ยาสมุนไพรหรือยาทั่วไปที่สามารถหาซื้อได้จากร้านขายยา ควรแจ้งให้แพทย์ทราบเกี่ยวกับยาที่คุณทานอยู่เพื่อหลีกเลี่ยงการให้ยาซ้ำซ้อนกัน มียาหลายชนิดที่นำมาใช้รักษาโรคลำไส้แปรปรวนและยาบางชนิดเป็นยาที่ใช้บรรเทาอาการบางอย่างโดยเฉพาะ ได้แก่ยาคลายกล้ามเนื้อ ยาแก้ท้องผูก ยาแก้ปวดและยาอะมิทริปไทลีนที่นำมาใช้ต้านอาการซึมเศร้ารวมถึงยาปฏิชีวนะ ถ้าหากอาการลำไส้แปรปรวนทำให้เกิดอาการท้องผูก ควรใช้ยา linaclotide และยา lubiprostone

สาเหตุของโรคลำไส้แปรปรวน

แม้ว่าโรคลำไส้อักเสบสามารถรักษาหลายวิธี แต่อย่างไรก็ตามผู้เชี่ยวชาญยังคงไม่ทราบสาเหตุที่แท้จริงของโรคลำไส้แปรปรวน สำหรับสาเหตุที่เป็นไปได้คือความอ่อนไหวของลำไส้ใหญ่และระบบภูมิคุ้มกัน โดยผู้ที่อาการติดเชื้อแบคทีเรียในลำไส้มาก่อนมีแนวโน้มเป็นโรคติดเชื้อในทางเดินอาหารได้สูงและเนื่องจากโรคลำไส้ปรวนแปรเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย ดังนั้นการป้องกันการเกิดโรคนี้จึงทำได้ยาก

ปัจจัยกระตุ้นของโรคลำไส้อักเสบ

สำหรับผู้ที่มีอาการลำไส้แปรปรวนสามารถจัดการกับโรคนี้ด้วยการหลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้นเพื่อไม่ให้เกิดอาการลำไส้หดเกร็ง ซึ่งได้แก่การหลีกเลี่ยงอาหารบางชนิด รวมถึงลดอาการเครียดเเละความกังวลที่เป็นปัจจัยกระตุ้นทำให้เกิดอาการลำไส้แปรปรวนได้

อาการลำไส้แปรปรวนกับความเครียด

อาการลำไส้แปรปรวนที่เกิดจากความเครียดทำให้เกิดอาการอาหารไม่ย่อย เนื่องจากความเครียดส่งผลต่อระบบประสาททำให้ระบบย่อยอาหารทำงานหนักเกินไปและเมื่อคุณมีอาการลำไส้แปรปรวน ลำไส้ใหญ่จะเกิดการบีบตัวรุนเเรงมากขึ้นจนทำให้เกิดอาการปวดท้องอย่างรุนเเรง

อาหารที่เหมาะกับอาการลำไส้แปรปรวน

อาการลำไส้แปรปรวน (IBS) เป็นโรคระบบทางเดินอาหารที่อาจทำให้เกิดอาการต่างๆ เช่น ปวดท้อง ท้องอืด มีแก๊ส ท้องเสีย และท้องผูก แม้ว่า IBS จะไม่มีการรับประทานอาหารที่เหมาะกับทุกคน แต่การเปลี่ยนแปลงอาหารบางอย่างอาจช่วยจัดการกับอาการของบุคคลบางคนได้ สิ่งสำคัญที่ควรทราบคือสิ่งที่ได้ผลสำหรับคนคนหนึ่งอาจไม่ได้ผลกับอีกคนหนึ่ง ดังนั้นจึงเป็นความคิดที่ดีที่จะทำงานร่วมกับผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพหรือนักโภชนาการเมื่อทำการเปลี่ยนแปลงอาหารสำหรับ IBS คำแนะนำทั่วไปมีดังนี้:

อาหาร FODMAP ต่ำ: FODMAP เป็นกลุ่มของคาร์โบไฮเดรตหมักที่สามารถกระตุ้นให้เกิดอาการ IBS การปฏิบัติตามอาหาร FODMAP ต่ำเกี่ยวข้องกับการหลีกเลี่ยงอาหารที่มี FODMAP สูง เช่น ผลไม้บางชนิด (เช่น แอปเปิ้ล ลูกแพร์) ผักบางชนิด (เช่น หัวหอม กระเทียม) ผลิตภัณฑ์จากนม และธัญพืชบางชนิด อย่างไรก็ตาม อาหารประเภทนี้โดยทั่วไปมีไว้เพื่อเป็นการชั่วคราวและควรปฏิบัติตามคำแนะนำของผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพหรือนักโภชนาการ
ไฟเบอร์ที่ละลายน้ำได้:อาหารที่มีไฟเบอร์ที่ละลายน้ำได้สูงสามารถช่วยควบคุมการเคลื่อนไหวของลำไส้และลดอาการท้องร่วงและท้องผูก แหล่งที่ดีของเส้นใยที่ละลายน้ำได้ ได้แก่ ข้าวโอ๊ต กล้วย แครอท มันฝรั่ง และข้าว
โปรไบโอติก:โปรไบโอติกเป็นแบคทีเรียที่เป็นประโยชน์ที่สามารถช่วยปรับสมดุลของพืชในลำไส้ การศึกษาบางชิ้นแนะนำว่าโปรไบโอติกบางสายพันธุ์สามารถช่วยบรรเทาอาการ IBS ได้ โยเกิร์ต คีเฟอร์ กะหล่ำปลีดอง และกิมจิเป็นแหล่งของโปรไบโอติก
โปรตีนไร้มัน:โปรตีนไร้ไขมัน เช่น ไก่ ไก่งวง ปลา และเต้าหู้ เหมาะสำหรับผู้ที่มีอาการลำไส้แปรปรวน
ขิง:ขิงมีคุณสมบัติต้านการอักเสบและอาจช่วยแก้อาการคลื่นไส้และไม่สบายทางเดินอาหารได้ ชาขิงหรือการใช้ขิงสดในมื้ออาหารก็มีประโยชน์เช่นกัน
เปปเปอร์มินต์:น้ำมันเปปเปอร์มินต์หรือชาเปปเปอร์มินต์อาจช่วยผ่อนคลายกล้ามเนื้อของระบบทางเดินอาหาร และบรรเทาอาการต่างๆ เช่น ปวดท้องและท้องอืด
ทานมื้อเล็กและบ่อยครั้ง:การรับประทานอาหารมื้อเล็กและบ่อยขึ้นสามารถช่วยป้องกันระบบย่อยอาหารมากเกินไปและบรรเทาอาการได้
ดื่มน้ำอย่างเพียงพอ:การดื่มน้ำให้เพียงพอเป็นสิ่งสำคัญในการรักษาระบบย่อยอาหารที่เหมาะสมและป้องกันภาวะขาดน้ำ ซึ่งอาจทำให้อาการ IBS แย่ลงได้
จดข้อมูลการรับประทานอาหาร:การเขียนไดอารี่อาหารสามารถช่วยระบุอาหารที่กระตุ้นให้อาการของคุณแย่ลงได้ ข้อมูลนี้อาจมีคุณค่าเมื่อทำงานร่วมกับผู้ให้บริการด้านการดูแลสุขภาพหรือนักโภชนาการ

สิ่งสำคัญคือต้องจำไว้ว่าตัวกระตุ้น IBS และเกณฑ์ความคลาดเคลื่อนของ IBS ทุกคนแตกต่างกัน ดังนั้นสิ่งที่ใช้ได้ผลกับคนคนหนึ่งอาจไม่ได้ผลกับอีกคนหนึ่ง นอกจากนี้ อาหารบางชนิดที่โดยทั่วไปถือว่าดีต่อสุขภาพ เช่น อาหารที่มีกากใยสูง อาจทำให้อาการของผู้ป่วย IBS รุนแรงขึ้นได้ ดังนั้นคำแนะนำเฉพาะบุคคลจากผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพหรือนักโภชนาการจึงมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการพัฒนาแผนการรับประทานอาหารที่เหมาะสมสำหรับการจัดการ IBS

นี่ที่แหล่งที่มาในบทความของเรา

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/irritable-bowel-syndrome/symptoms-causes/syc-20360016
https://www.nhs.uk/conditions/irritable-bowel-syndrome-ibs/
https://www.medicalnewstoday.com/articles/37063

เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team

หัวข้อที่เกี่ยวข้อง

ติดตาม

0 ความคิดเห็น

การตอบรับแบบอินไลน์

ดูความคิดเห็นทั้งหมด