ยาเฮปาริน (Heparin) : วิธีใช้ และข้อควรระวัง

ยา

21.11.2567

Heparin คืออะไร

เฮปารินเป็น ยาต้านการแข็งตัวของเลือด (ยาละลายลิ่มเลือด) ที่ช่วยป้องกันการก่อตัวของลิ่มเลือด เฮปารินใช้ในการรักษาและป้องกัน การอุดตันของเลือด ที่เกิดจากโรคทางการแพทย์หรือกระบวนการทางการแพทย์บางอย่าง นอกจากนี้ยังให้ก่อนการผ่าตัดเพื่อลดความเสี่ยงของการเกิดลิ่มเลือด อย่าฉีดเฮปารินเพื่อล้าง (ทำความสะอาด) สายสวนทางหลอดเลือดดำ (IV) มีผลิตภัณฑ์แยกต่างหากสำหรับใช้ล้างทำความสะอาดสายสวน การใช้เฮปารินผิดประเภทในการล้างสายสวนอาจส่งผลให้เลือดออกถึงแก่ชีวิตได้

Heparin กลไก และคำเตือน

อย่าใช้การฉีดเฮปารินเพื่อล้าง (ทำความสะอาด) สายสวนทางหลอดเลือดดำ (IV) มิฉะนั้นอาจทำให้เลือดออกถึงแก่ชีวิตได้ มีผลิตภัณฑ์แยกต่างหากสำหรับใช้ล้างทำความสะอาดสายสวน คุณไม่ควรใช้เฮปารินหากคุณมีเลือดออกที่ไม่สามารถควบคุมได้หรือมีภาวะเกล็ดเลือดต่ำอย่างรุนแรง อย่าใช้ยานี้หากคุณเคยได้รับการวินิจฉัยว่าเป็น “ภาวะเกล็ดเลือดต่ำที่เกิดจากการกระตุ้นของเฮปาริน” (Heparin-induced thrombocytopenia) หรือเกล็ดเลือดต่ำที่เกิดจากเฮปารินหรือเพนโตซานโพลีซัลเฟต (Low platelets caused by heparin or Pentosan polysulfate ) เฮปารินเพิ่มความเสี่ยงต่อการตกเลือดซึ่งอาจรุนแรงหรือเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ คุณจะต้องทำการทดสอบบ่อยๆเพื่อวัดเวลาในการแข็งตัวของเลือด unfractionated heparin คือเฮปารีนที่ปัจจุบันเลือกใช้ เป็นส่วนใหญ่ ปรึกษาแพทย์หรือขอความช่วยเหลือจากแพทย์ในกรณีฉุกเฉิน หากคุณมีภาวะเลือดออกผิดปกติ มีรอยฟกช้ำ ปวดท้องหรือหลังอย่างรุนแรง เหนื่อยผิดปกติ เลือดกำเดาไหล เลือดในปัสสาวะหรืออุจจาระ ไอเป็นเลือด หรือมีเลือดออกไม่หยุด เฮปารินอาจทำให้คุณมีอาการเลือดออกในขณะที่คุณใช้มันและสามารถเกิดขึ้นได้ในระยะเวลาหลายสัปดาห์หลังจากที่คุณหยุด ยาบางชนิดสามารถเพิ่มความเสี่ยงต่อการตกเลือดได้หากมีการใช้ร่วมกับยาเฮปาริน เช่น ยาแอสไพริน (Aspirin) และ ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs) เช่น ไอบูโพรเฟน (Ibruprofrn ,Advil, Motrin), นาพรอกเซน (Naproxen,Aleve, Naprosyn, Naprelan, Treximet), ซิริโคซิบ ( Celecoxib,Celebrex) ไดโคฟีแนค (Diclofenac,Arthrotec, Cambia, Cataflam, Voltaren, Flector Patch, Pennsaid, Solareze), อินโอเมทาซิน( Indomethacin,Indocin),เมอร์ล๊อคซิแคม (MeloxicamMobic), คีโตโปรเฟน(ketoprofen,Orudis), คีโตโรแลค(ketorolac,Toradol), กรดมีเฟนามิค(Mefenamic acid,Ponstel),ไพร๊อคซิแคม (PiroxicamFeldene) และอื่นๆ แจ้งให้แพทย์ทราบเกี่ยวกับยาทั้งหมดที่คุณใช้ ซึ่งรวมถึงยาที่สั่งโดยแพทย์และยาที่ซื้อกินเอง เช่น วิตามินและสมุนไพร อย่าเริ่มยาใหม่โดยไม่แจ้งให้แพทย์ทราบ

ก่อนการใช้ยานี้

คุณไม่ควรใช้ยานี้หากคุณแพ้เฮปารินหรือผลิตภัณฑ์จากเนื้อหมูหรือหากคุณมี

ประวัติของเกล็ดเลือดต่ำ ที่เกิดจากการใช้เฮปารินหรือเพนโตซานโพลีซัลเฟต
ภาวะการขาดเกล็ดเลือดอย่างรุนแรง
เลือดออกที่ไม่สามารถควบคุมได้

คุณอาจไม่สามารถใช้เฮปารินได้ หากคุณไม่สามารถเข้ารับการตรวจการแข็งตัวของเลือดตามระยะเวลาที่กำหนดในระหว่างการรักษา เพื่อให้แน่ใจว่าเฮปารินปลอดภัยสำหรับคุณ ให้แจ้งแพทย์หากคุณเคยมี:

การติดเชื้อที่เยื่อหุ้มหัวใจ ( เรียกอีกอย่างว่า เยื่อบุหัวใจอักเสบจากเชื้อแบคทีเรีย หรือ bacterial endocarditis )
ความดันโลหิตสูงรุนแรงหรือไม่สามารถควบคุมได้
เลือดออกผิดปกติหรือความผิดปกติของการแข็งตัวของเลือด
โรคกระเพาะอาหารหรือลำไส้
โรคตับ
หากคุณใช้ยาละลายลิ่มเลือดชนิดอื่นอยู่ (Warfarin, Coumadin, Jantoven) และคุณมีตรวจระยะเวลาการแข็งตัวของเลือด “INR” หรือ Prothrombin เป็นประจำ
หากคุณมีประจำเดือน

ไม่มีใครรู้ว่าเฮปารินจะเป็นอันตรายต่อทารกในครรภ์หรือไม่ แจ้งแพทย์หากคุณกำลังตั้งครรภ์หรือวางแผนที่จะตั้งครรภ์ คุณอาจต้องใช้เฮปารินในรูปแบบที่ไม่มีสารกันบูด คุณไม่ควรให้นมบุตรขณะใช้ยานี้

ฉันจะฉีดเฮปารินได้อย่างไร

เฮปารินถูกฉีดเข้าใต้ชั้นผิวหนังหรือฉีดเข้าหลอดเลือดดำ ผู้ให้บริการทางการแพทย์จะให้ยาครั้งแรกแก่คุณและอาจสอนวิธีใช้ยาอย่างถูกต้องด้วยตัวเอง ปฏิบัติตามคำแนะนำทั้งหมดบนฉลากยาและอ่านคู่มือการใช้ยาหรือเอกสารคำแนะนำทั้งหมด แพทย์อาจเปลี่ยนขนาดยาเป็นครั้งคราว ใช้ยาให้ตรงตามที่กำหนด อ่านและปฏิบัติตามคำแนะนำการใช้งานที่ให้มาพร้อมกับยาของคุณอย่างละเอียด ถามแพทย์หรือเภสัชกรหากคุณไม่เข้าใจคำแนะนำ เตรียมการฉีดยาเมื่อคุณพร้อมที่จะฉีดเท่านั้น อย่าใช้ยาหากมีการเปลี่ยนสีหรือมีอนุภาคอยู่ ปรึกษาเภสัชกรเพื่อรับยาใหม่ อย่าใช้เข็มฉีดยาที่บรรจุยาไว้ล่วงหน้าเมื่อให้ยานี้กับเด็ก เข็มฉีดยาที่บรรจุไว้ล่วงหน้าอาจมีเฮปารินปริมาณมากกว่าที่เด็กควรได้รับ เฮปารินเพิ่มความเสี่ยงต่อการตกเลือด ซึ่งอาจรุนแรงหรือเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ คุณจะต้องตรวจเลือดเพื่อดูระยะเวลาในการแข็งตัวของเลือดบ่อยๆ ระยะเวลาของการตรวจเลือดเหล่านี้มีความสำคัญมากในการช่วยให้แพทย์ทราบว่าคุณปลอดภัยที่จะใช้ยานี้ต่อไปหรือไม่ หากคุณต้องผ่าตัด ทำฟัน หรือทำหัตถการทางการแพทย์ ให้แจ้งแพทย์ทราบล่วงหน้าว่าคุณกำลังใช้เฮปาริน เก็บยาที่อุณหภูมิห้องห่างจากความชื้นและความร้อน ใช้เข็มและกระบอกฉีดยาเพียงครั้งเดียว จากนั้นวางไว้ในภาชนะที่ป้องกันการเจาะทะลุปฏิบัติตามกฎหมายหรือตามกฎหมายท้องถิ่นเกี่ยวกับวิธีการกำจัดภาชนะนี้ เก็บให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง คุณอาจเปลี่ยนจากเฮปารินแบบฉีดไปใช้รูปแบบการรับประทาน อย่าหยุดฉีดจนกว่าแพทย์จะแจ้งให้คุณทราบ คุณอาจต้องใช้ทั้งแบบฉีดและแบบรับประทานในระยะเวลาสั้นๆ

จะเกิดอะไรขึ้นถ้าลืมฉีดยา

ปรึกษาแพทย์เพื่อขอคำแนะนำหากคุณลืมฉีดยา

จะเกิดอะไรขึ้นถ้าฉันฉีดยาเกินขนาด

ขอความช่วยเหลือจากแพทย์ฉุกเฉินหรือโทรสายด่วน 1669 อาการใช้ยาเกินขนาดอาจพบว่า มีการฟกช้ำ เลือดกำเดาไหล พบเลือดในปัสสาวะหรืออุจจาระ อุจจาระสีดำ หรือมีเลือดออกไม่หยุด Heparin

ฉันควรหลีกเลี่ยงอะไรในขณะที่ใช้การฉีดเฮปาริน

หลีกเลี่ยงข้อผิดพลาดในการใช้ยา ใช้ยาในปริมาณหรือในระยะเวลาที่แพทย์ของคุณกำหนด ปรึกษาแพทย์ก่อนรับประทานยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAID) การใช้ NSAID ร่วมกับเฮปารินอาจทำให้คุณช้ำ หรือมีเลือดออกได้ง่าย ผลข้างเคียงของการฉีดเฮปาริน ขอรับความช่วยเหลือทางการแพทย์ฉุกเฉิน ถ้าคุณมีสัญญาณของอาการแพ้เฮปาริน เช่น คลื่นไส้ อาเจียน เหงื่อออก ลมพิษ มีปัญหาเรื่องการหายใจ ใบหน้าบวม ริมฝีปากบวม ลิ้นแข็ง คอบวม หรือความรู้สึกคล้ายจะวูบ เฮปารินอาจทำให้คุณตกเลือดได้ง่ายขึ้น ซึ่งอาจรุนแรงหรือเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ คุณอาจมีเลือดออกที่อวัยวะภายในของร่างกาย ขอความช่วยเหลือจากแพทย์ฉุกเฉินหากคุณมี:

ผิวหนังอุ่น ผิวหนังเปลี่ยนสี
เจ็บหน้าอก หัวใจเต้นผิดปกติ
หายใจถี่ วิงเวียน กระวนกระวาย เหงื่อออก
เลือดออกผิดปกติหรือช้ำ
ปวดหรือบวมอย่างรุนแรงในท้อง หลังส่วนล่าง หรือขาหนีบ
มีผิวสีเข้มหรือสีคล้ำที่มือหรือเท้า
คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร
อ่อนเพลีย เหนื่อยล้าผิดปกติ
เลือดไหลไม่หยุด
เลือดกำเดาไหล เลือดในปัสสาวะหรืออุจจาระ อุจจาระสีดำ ไอเป็นเลือด หรืออาเจียนเป็นสีกาแฟ

เฮปารินอาจทำให้คุณมีอาการเลือดออกในขณะที่คุณใช้และต่อเนื่องเป็นเวลาหลายสัปดาห์หลังจากที่คุณหยุด เลือดออกอาจมีแนวโน้มมากขึ้นในผู้สูงอายุ โดยเฉพาะผู้หญิงที่มีอายุมากกว่า 60 ปี หยุดใช้ยานี้และปรึกษาแพทย์ทันทีหากคุณมี:

มีการเปลี่ยนแปลงของผิวหนังบริเวณที่ฉีดยา
ไข้หนาวสั่น น้ำมูกไหล หรือน้ำตาไหล
ช้ำง่าย เลือดออกผิดปกติ มีจุดสีม่วงหรือแดงใต้ผิวหนัง
สัญญาณของการเกิดลิ่มเลือด มีอาการชาอย่างกะทันหันหรืออ่อนเพลีย มีปัญหาเกี่ยวกับการมองเห็นหรือการพูด มีอาการบวมหรือแดงที่แขนหรือขา

ผลข้างเคียงของเฮปารินที่พบบ่อย ได้แก่

เลือดออกผิดปกติหรือมีรอยช้ำ
เลือดออกที่ไม่สามารถควบคุมได้
เกิดอาการแพ้
การทำงานของตับผิดปกติ

นี่ไม่ใช่รายการผลข้างเคียงทั้งหมดและอาจเกิดอาการอื่นๆได้อีก ปรึกษาแพทย์เพื่อขอคำแนะนำทางการแพทย์เกี่ยวกับผลข้างเคียง

ยาอื่นๆจะมีผลต่อการฉีดเฮปารินอย่างไร

ปรึกษาแพทย์ก่อนรับประทานยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAID) เช่นอบูโพรเฟน (Ibruprofrn ,Advil, Motrin), นาพรอกเซน (Naproxen,Aleve, Naprosyn, Naprelan, Treximet), ซิริโคซิบ ( Celecoxib,Celebrex) ไดโคฟีแนค (Diclofenac,Arthrotec, Cambia, Cataflam, Voltaren, Flector Patch, Pennsaid, Solareze), อินโอเมทาซิน( Indomethacin,Indocin),เมอร์ล๊อคซิแคม (MeloxicamMobic), คีโตโปรเฟน(ketoprofen,Orudis), คีโตโรแลค(ketorolac,Toradol), กรดมีเฟนามิค(Mefenamic acid,Ponstel),ไพร๊อคซิแคม (PiroxicamFeldene) และอื่นๆ การใช้ NSAID ร่วมกับเฮปารินอาจทำให้คุณช้ำหรือมีเลือดออกได้ง่าย แจ้งให้แพทย์ประจำตัวของคุณทราบเกี่ยวกับยาอื่นๆของคุณโดยเฉพาะ

ยาละลายลิ่มเลือด เช่น Warfarin, Coumadin, Jantoven
ยาดิจิตัลิส (Digitalis)
เตตราไซคลีน (Tetracyclines)
นิโคติน
ยาแก้แพ้

รายการยาข้างต้นนี้ไม่สมบูรณ์และยังมียาอื่นๆอีกมากมายที่สามารถทำปฏิกิริยากับเฮปาริน ซึ่งรวมถึงยาที่ซื้อกินเองตามร้านขายยาเช่น วิตามินและผลิตภัณฑ์สมุนไพรปฏิกิริยาระหว่างยาที่เป็นไปได้ทั้งหมดไม่ได้แสดงไว้ที่นี่

เฮปารินและอาหาร

เฮปารินเป็นยาที่โดยทั่วไปที่ใช้ฉีดทั้งทางหลอดเลือดดำหรือใต้ผิวหนัง เนื่องจากมีฤทธิ์ต้านการแข็งตัวของเลือด (การทำให้เลือดบาง) ไม่ได้เป็นยาชนิดรับประทาน ดังนั้นจึงไม่มีข้อจำกัดด้านอาหารที่เฉพาะเจาะจงที่เกี่ยวข้องกับเฮปาริน เช่นเดียวกับยาต้านการแข็งตัวของเลือดอื่นๆ เช่น วาร์ฟาริน อย่างไรก็ตาม เมื่อคุณได้รับเฮปาริน ผู้ให้บริการด้านการแพทย์จะติดตามพารามิเตอร์การแข็งตัวของเลือดของคุณอย่างใกล้ชิด โดยใช้การทดสอบ เช่น เวลากระตุ้นการทำงานของลิ่มเลือดอุดตันบางส่วน (aPTT) เพื่อให้แน่ใจว่าเลือดของคุณยังอยู่ในช่วงการรักษาที่ต้องการ อาหารบางชนิดและอาหารเสริมสามารถโต้ตอบกับเฮปารินหรือส่งผลต่อการแข็งตัวของเลือดได้ ดังนั้นจึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องปรึกษาเรื่องอาหารกับผู้ให้บริการด้านการดูแลสุขภาพของคุณ ข้อควรพิจารณาด้านโภชนาการบางประการสำหรับผู้ที่รับประทานเฮปาริน:

อาหารที่อุดมด้วยวิตามินเค:เฮปารินไม่ส่งผลต่อการเผาผลาญของวิตามินเคเหมือนกับวาร์ฟาริน ดังนั้น คุณจึงไม่จำเป็นต้องหลีกเลี่ยงอาหารที่มีวิตามินเคสูง เช่น ผักใบเขียว บรอกโคลี และกะหล่ำดาว เช่นเดียวกับที่คุณทำกับวาร์ฟาริน อาหารที่อุดมด้วยวิตามินเคสามารถเป็นส่วนหนึ่งของอาหารที่สมดุลได้
น้ำมันปลาและอาหารเสริมโอเมก้า 3:น้ำมันปลาหรืออาหารเสริมโอเมก้า 3 ในปริมาณสูงอาจมีฤทธิ์ต้านการแข็งตัวของเลือดเล็กน้อย แม้ว่าโดยทั่วไปแล้วการบริโภคปลาโดยเป็นส่วนหนึ่งของอาหารปกติจะปลอดภัย แต่คุณควรปรึกษาเรื่องการใช้ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารน้ำมันปลากับผู้ให้บริการดูแลสุขภาพของคุณเพื่อให้แน่ใจว่าปลาจะไม่เกิดปฏิกิริยากับการรักษาด้วยเฮปาริน
แอลกอฮอล์:การดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไปอาจส่งผลต่อการแข็งตัวของเลือด ทางที่ดีควรดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณที่พอเหมาะ และหากคุณมีข้อกังวลหรือข้อจำกัดใดๆ ที่เกี่ยวข้องกับแอลกอฮอล์ ให้ปรึกษากับผู้ให้บริการด้านการดูแลสุขภาพของคุณ
แปะก๊วยและกระเทียม:ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารสมุนไพรบางชนิด เช่น แปะก๊วยและกระเทียม มีคุณสมบัติในการต้านการแข็งตัวของเลือดเล็กน้อย แจ้งผู้ให้บริการดูแลสุขภาพของคุณหากคุณใช้ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารเหล่านี้หรือสมุนไพรอื่นๆ ในขณะที่รับประทานเฮปาริน
ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร:ระมัดระวังผลิตภัณฑ์เสริมอาหารและแจ้งผู้ให้บริการดูแลสุขภาพของคุณเกี่ยวกับวิตามิน แร่ธาตุ หรืออาหารเสริมสมุนไพรที่คุณกำลังรับประทาน อาหารเสริมบางชนิดอาจส่งผลต่อการแข็งตัวของเลือดและมีปฏิกิริยากับเฮปาริน
การรับประทานอาหารที่สม่ำเสมอ:แม้ว่าจะไม่มีข้อจำกัดในการรับประทานเฮปารินโดยเฉพาะ แต่สิ่งสำคัญคือต้องรับประทานอาหารที่สม่ำเสมอและสมดุลเพื่อช่วยให้ผู้ให้บริการดูแลสุขภาพติดตามการตอบสนองต่อยาของคุณได้อย่างมีประสิทธิภาพ
การแพ้อาหาร:แจ้งผู้ให้บริการดูแลสุขภาพของคุณเกี่ยวกับการแพ้อาหารหรือข้อจำกัดด้านอาหารใดๆ ที่คุณอาจมี ซึ่งอาจส่งผลต่อสุขภาพและโภชนาการโดยรวมของคุณ