ยาไกลพิไซด์ (Glipizide) – วิธีใช้ และข้อควรระวัง

Glipizide คือยาอะไร

คำแนะนำการใช้ยาGlipizide

• ในการรับประทานยาGlipizideสำหรับผู้ที่มีน้ำหนักเกินควรปรับพฤติกรรมในการรับประทานอาหาร ควรควบคุมปริมาณอาหาร ควรออกกำลังกายสม่ำเสมอ งดบุหรี่ และแอลกกอฮอล์ ควรลดความเครียด
• ใน 2-3 สัปดาห์แรก ควรไปตามที่หมอนัดเสมอ เพื่อปรับขนาดยาให้เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละคน
• ควรเตรียมยาให้พร้อมและเพียงพอเมื่อมีการเดินทาง
• ควรลดความเครียด เพราะความเครียดส่งผลให้การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดอาจเป็นไปได้ยากขึ้น 
• หากมีอาการไข้ บาดเจ็บ มีการผ่าตัด หรือมีการติดเชื้อ ควรปรึกษาแพทย์ เพราะอาจจำเป็นต้องรับการตรวจเลือด เปลี่ยนแผนการรักษา หรือเปลี่ยนยา
• การรับประทานอาหารไม่ตรงเวลาหรือการงดรับประทานอาหาร อาจทำให้เวียนศีรษะ หน้ามืด และเป็นลมได้ เนื่องจากน้ำตาลในเลือดต่ำ
• การออกกำลังกายที่หนักจนเกินไป อาจทำให้เป็นลมได้เช่นกัน เนื่องจากการออกกำลังกายที่หักโหมอาจส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ
• ไม่ควรทำกิจกรรมที่อันตรายหรือต้องการความตื่นตัว เช่น การขับรถ การทำงานที่เกี่ยวกับเครื่องจักร หากมีอาการหน้ามือ วิงเวียน ตาลาย มองไม่ชัด หรือง่วงนอน เนื่องจากน้ำตาลในเลือดสูงหรือต่ำมากเกินไป

วิธีการใช้ยา Glipizide

ปริมาณการใช้ยา Glipizide

• ให้รับประทานยาก่อนอาหารเช้าครึ่งชั่วโมงโดยรับประทานวันละครั้ง ซึ่งขนาดเริ่มต้นในการรับประทานยาคือ 2.5-5 มิลลิกรัม โดยผู้ป่วยโรคตับและผู้สูงอายุให้รับประทานยาเพียงวันละ 2.5 มิลลิกรัม สามารถปรับเพิ่มขนาดของยาได้ตามปริมาณน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วย โดยในช่วงเวลาที่ปรับยาควรปรับเพิ่มขึ้นวันละ 2.5-5 มิลลิกรัมเท่านั้น และมีระยะเวลาในการปรับยา 7-14 วัน หากปริมาณยาต่อวันมากกว่า 15 มิลลิกรัม ควรแบ่งการรับประทานเป็น 2 ครั้ง ผู้ป่วยไม่ควรรับประทานเกินวันละ 40 มิลลิกรัม

ทำอย่างไรถ้าลืมรับประทานยา Glipizide

ข้อควรระวังการใช้ยา Glipizide

• ห้ามใช้ยา Glipizide เพื่อรักษาผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 1
• แจ้งให้แพทย์หรือเภสัชกรทราบว่ากำลังใช้ยาอะไรอยู่บ้าง ทั้งยาที่แพทย์สั่งให้ ยาที่ซื้อเอง สมุนไพร วิตามิน หรือยาแผนโบราณ เนื่องจากยา Glipizide มีอันตรกิริยากับยาอื่นหลายชนิด 
• แจ้งให้แพทย์หรือเภสัชกรทราบหากมีประวัติเคยแพ้ยาหรือแพ้ส่วนประกอบของยาGlipizide ยานี้อาจมีส่วนประกอบที่ไม่ออกฤทธิ์ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยา
• แจ้งให้แพทย์หรือเภสัชกรทราบหากมีประวัติแพ้ยากลุ่มซัลฟา หรือมีโรคภูมิแพ้อื่นๆ
• แจ้งให้แพทย์หรือเภสัชกรทราบเกี่ยวกับประวัติทางการแพทย์ โดยเฉพาะผู้ป่วยโรคตับ โรคไต โรคไทรอยด์ สภาวะฮอร์โมนบางอย่าง เช่น ภาวะขาดต่อมหมวกไต (Adrenal insufficiency) ภาวะขาดต่อมใต้สมอง (Pituitary insufficiency) กลุ่มอาการของการหลั่งฮอร์โมนต้านการขับปัสสาวะไม่เหมาะสม (Syndrome of inappropriate secretion of antidiuretic hormone) อิเล็กโทรไลต์ไม่สมดุล (Electrolyte imbalance) ภาวะโซเดียมในเลือดต่ำ (Hyponatremia)
• หากตั้งครรภ์ในระหว่างใช้ยา Glipizide ให้หยุดยา และพบแพทย์เพื่อรับการแนะนำทันที
• หลีกเลี่ยงการใช้ยา Glipizide ในสตรีตั้งครรภ์เนื่องจากยาชนิดนี้ส่งผลต่อทารกในครรภ์ ทำให้ทารกเกิดมามีภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำอย่างรุนแรงได้ หากจำเป็นต้องใช้ยาในการรักษาโรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์ หรือโรคเบาหวานรุนแรงขึ้นขณะตั้งครรภ์ ควรปรึกษาแพทย์ถึงประโยชน์และความเสี่ยงที่จะได้รับจาากการใช้ยาชนิดนี้อย่างเพียงพอในการจัดการระดับน้ำตาลในเลือดขณะตั้งครรภ์ แพทย์อาจต้องเปลี่ยนแผนการรักษาสำหรับโรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์ เช่น อาหาร ยาต่างๆ รวมถึงอินซูลิน 
• หลีกเลี่ยงการใช้ยา Glipizide ในสตรีที่อยู่ในระยะให้นมบุตร เนื่องจากยาชนิดนี้อาจเจือปนไปในน้ำนมได้
• โปรดปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร เกี่ยวกับความปลอดภัยในการดื่มเครื่องดื่มแอลกฮอล์ เนื่องจากการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ขณะใช้ยา Glipizide  สามารถเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ หรือในกรณีหายาก เครื่องดื่มแอลกอฮอล์อาจทำปฏิกิรยากับยาไกลพิไซด์ แล้วทำให้เกิดอาการรุนแรง ปฏิกิริยาเหมือนไดซัลฟิแรม (Disulfiram-like reaction) และอาการ เช่น หน้าแดง คลื่นไส้ อาเจียน วิงเวียน ปวดท้อง
• แจ้งให้แพทย์ทราบในทันที หากถูกแดดเผา มีแผลหรือรอยแดงที่ผิวหนัง เนื่องจากยา Glipizide อาจทำให้ผิวมีปฏิกิริยาไวต่อแสงแดดมากขึ้น ควรออกแดดให้น้อยลง ควรทาครีมกันแดดเสมอ และสวมเสื้อผ้าป้องกันแสงแดดเมื่ออยู่ภายนอก
• หากมีการใช้ยา Glipizide ควรแจ้งให้แพทย์หรือทันตแพทย์ทราบก่อนการผ่าตัด
• ควรระมัดระวังการใช้ยา Glipizide ในผู้สูงอายุ เนื่องจากอาจมีปฏิกิรยาไวต่อผลข้างเคียงของยา Glipizide ได้มากกว่า โดยเฉพาะภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ

ผลข้างเคียงจากการใช้ยา Glipizide

• มีจ้ำเลือด เลือดออกง่าย เช่น เลือดออกตามไรฟัน เลือดกำเดาไหล
• ระบบเลือดมีเกร็ดเลือดต่ำ เม็ดเลือดขาวต่ำ อาจมีภาวะโลหิตจาง 
• เกลือแร่โซเดี่ยมต่ำ
• น้ำตาลในเลือดต่ำ
• คลื่นไส้อาเจียน เบื่ออาหาร แน่นท้อง ท้องผูก
• ตับอักเสบ ปัสสาวะสีเข้ม อุจจาระซีด ตัวเหลืองตาเหลือง
• ระบบผิวหนังมีผื่นคัน ลมพิษ แพ้แสง
• เหนื่อยง่าย ใจสั่น มีไข้ ซีด ซึม

เมื่อเกิดอาการข้างเคียงควรทำอย่างไร

• อาการปวดศีรษะ เหงื่อออกมาก รู้สึกมึนงง สั่น กระวนกระวาย หัวใจเต้นเร็ว อ่อนเพลีย ปากหรือลิ้นชา สับสน ตาพร่า คืออาการข้างเคียงที่เกิดจากน้ำตาลในเลือดต่ำกว่าปกติ ให้ดื่มน้ำผลไม้ น้ำหวาน ให้อมลูกอมหรือกวาด ก้อนน้ำตาล ผลไม้อบแห้ง เพื่อช่วยเพิ่มน้ำตาลในเลือด และควรปรึกษาแพทย์
• อาการกระหายน้ำผิดปกติ ปัสสาวะบ่อย หิว ปากแห้ง ผิวแห้ง รู้สึกง่วง มองไม่เห็น ลมหายใจมีกลิ่นเหมือนผลไม้ หรือน้ำหนักลด คืออาการข้างเคียงที่เกิดจากน้ำตาลในเลือดสูง 
• ควรนำส่งโรงพยาบาลทันทีหากมีอาการวิงเวียนหน้ามืดเหมือนจะเป็นลม
• หากมีผื่น คัน หรือแดง ผิวไหม้แดดผิดปกติ ตาหรือผิวมีสีเหลือง อุจจาระสีซีด ปัสสาวะสีเข้ม มีไข้ เจ็บคอ ให้หยุดยาและพบแพทย์

การเก็บรักษายา Glipizide

• ควรเก็บยาที่อุณหภูมิห้อง และเก็บยาไว้ในที่แห้ง
• ควรเก็บยาให้พ้นแสงแดดและความชื้น ไม่ควรเก็บยาไว้ในห้องน้ำหรือช่องแช่แข็ง
• เก็บยาไว้ในภาชนะบรรจุเดิมที่ได้รับมา เพื่อป้องกันไม่ให้ตัวยาเกิดความเสียหายหรือเสื่อมสภาพ
• ยาไกลพิไซด์บางยี่ห้ออาจมีวิธีเก็บรักษาแตกต่างกัน จึงควรตรวจสอบฉลากยาหรือสอบถามเภสัชกรเสมอ

ข้อควรระวังในการเก็บรักษายา Glipizide

• ควรเก็บยาให้พ้นจากมือเด็กและสัตว์เลี้ยงเพื่อความปลอดภัย
• ไม่ควรทิ้งยาไกลพิไซด์ลงในชักโครก หรือเทลงในท่อระบายน้ำ ยกเว้นหากได้รับคำแนะนำจากแพทย์หรือเภสัชกรให้ทำเช่นนั้น
• หากยาหมดอายุ หรือไม่มีความจำเป็นต้องใช้ยา ควรกำจัดยาด้วยวิธีที่ถูกต้อง ให้สอบถามจากแพทย์หรือเภสัชกร

ใครที่ควรหลีกเลี่ยงยา Glipizide

• ปฏิกิริยาการแพ้:

• • • บุคคลที่มีอาการแพ้ Glipizide หรือ sulfonylureas อื่น ๆ ควรหลีกเลี่ยงการใช้ อาการของอาการแพ้อาจรวมถึงผื่น คัน บวม เวียนศีรษะรุนแรง หรือหายใจลำบาก

• โรคเบาหวานประเภท 1:

• • • Glipizide และ sulfonylureas อื่น ๆ ไม่เหมาะสำหรับการรักษาโรคเบาหวานประเภท 1 ซึ่งมีลักษณะเฉพาะคือไม่มีการผลิตอินซูลิน ยาเหล่านี้ออกฤทธิ์โดยการกระตุ้นการปล่อยอินซูลินออกจากตับอ่อน และในโรคเบาหวานประเภท 1 จำเป็นต้องมีการบำบัดทดแทนอินซูลิน

• โรคเบาหวาน Ketoacidosis:

• • • Glipizide ไม่เหมาะสำหรับการจัดการกับภาวะกรดคีโตซิโดซิสจากเบาหวาน ซึ่งเป็นภาวะร้ายแรงที่ต้องได้รับการดูแลจากแพทย์ฉุกเฉิน อินซูลินเป็นวิธีการรักษาที่แนะนำสำหรับภาวะกรดคีโตซิสจากเบาหวาน

• โรคไตหรือตับอย่างรุนแรง:

• • • บุคคลที่เป็นโรคไตหรือตับขั้นรุนแรงอาจจำเป็นต้องปรับขนาดยาหรือควรหลีกเลี่ยงไกลพิไซด์โดยสิ้นเชิง ยานี้ถูกขับออกมาทางตับและไตเป็นหลัก และการทำงานของอวัยวะเหล่านี้บกพร่องอาจส่งผลต่อการเผาผลาญและการกำจัดยา

• ต่อมหมวกไตหรือต่อมใต้สมองทำงานผิดปกติ:

• • • Glipizide อาจไม่เหมาะสำหรับบุคคลที่มีภาวะต่อมหมวกไตหรือต่อมใต้สมองไม่เพียงพอ เงื่อนไขเหล่านี้อาจส่งผลต่อความสามารถของร่างกายในการตอบสนองต่อยา

• การตั้งครรภ์และให้นมบุตร:

• • • ความปลอดภัยของ Glipizide ในระหว่างตั้งครรภ์และให้นมบุตรยังไม่เป็นที่ยอมรับ บุคคลที่ตั้งครรภ์หรือให้นมบุตรควรปรึกษากับผู้ให้บริการด้านการดูแลสุขภาพเพื่อชั่งน้ำหนักความเสี่ยงและผลประโยชน์ที่อาจเกิดขึ้นก่อนใช้ยานี้

• ยาและเงื่อนไขทางการแพทย์บางประการ:

• • • ไกลพิไซด์อาจเกิดปฏิกิริยากับยาหรือสภาวะทางการแพทย์อื่นๆ สิ่งสำคัญคือต้องแจ้งให้ผู้ให้บริการดูแลสุขภาพทราบเกี่ยวกับยาทั้งหมด รวมถึงใบสั่งยา ผลิตภัณฑ์ที่จำหน่ายหน้าเคาน์เตอร์ และผลิตภัณฑ์เสริมอาหารสมุนไพร รวมถึงอาการทางการแพทย์ที่มีอยู่

• ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ :

• • Glipizide อาจทำให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากไม่ปฏิบัติตามคำแนะนำ บุคคลที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำเป็นประจำหรือผู้ที่มีปัญหาในการจดจำอาการควรใช้ Glipizide อย่างระมัดระวัง