ม้ามโต (Enlarged Spleen) : อาการ สาเหตุ วิธีรักษา

21.11.2567

ม้ามโต (Enlarged Spleen) คือ ภาวะที่ม้ามขยายใหญ่กว่าปกติ ม้ามเป็นส่วนหนึ่งของระบบน้ำเหลือง มีหน้าที่ในระบบภูมิคุ้มกันคือ การกักเก็บเซลล์เม็ดเลือดขาวและช่วยในการสร้างภูมิคุ้มกันของร่างกาย ม้ามอยู่ทางด้านซ้ายของร่างกายใต้ซี่โครง มีหน้าที่หลักดังนี้

กำจัดแบคทีเรียด้วยแอนติแบคทีเรีย
ทำการตรวจสอบเซลล์เม็ดเลือดแดงเก่า
ฟื้นฟูธาตุเหล็กในฮีโมโกลบิน

ม้ามมีความสำคัญในการต่อสู้กับการติดเชื้อของร่างกายเนื่องจากเป็นแหล่งกำเนิดของเซลล์เม็ดเลือดขาว 2 ชนิด ได้แก่ เซลล์ B และเซลล์ T ซึ่งมีหน้าที่หลักในการป้องกันการติดเชื้อ โดยปกติแล้วม้ามมีขนาดเท่ากำปั้น แต่จะขยายขนาดมากขึ้นหลายเท่าหากอยู่ในภาวะม้ามโต

อาการของม้ามโต

ในบางกรณีผู้ที่มีภาวะม้ามโตจะไม่แสดงอาการใด ๆ และจะพบภาวะนี้ได้ในกรณีที่ตรวจร่างกายเป็นประจำเท่านั้น หากผอมมากผู้ป่วยอาจรู้สึกถึงม้ามที่ขยายใหญ่ผ่านทางผิวหนังได้ อาการทั่วไปของม้ามโต คือ รู้สึกไม่สบายหรือเจ็บปวดบริเวณด้านซ้ายบนของช่องท้องซึ่งมีม้ามอยู่ อาจจะรู้สึกอิ่มหลังจากรับประทานอาหารเพียงเล็กน้อย อาการนี้จะเกิดขึ้นเมื่อม้ามขยายใหญ่ขึ้นจนถึงจุดที่กดทับกระเพาะอาหาร หากม้ามของเริ่มกดทับอวัยวะอื่น ๆ อาจส่งผลต่อการไหลเวียนของเลือดไปยังม้าม จะทำให้ม้ามไม่สามารถกรองเลือดได้อย่างเหมาะสม หากม้ามของคุณมีขนาดใหญ่เกินไปก็จะเกิดการกำจัดเม็ดเลือดแดงมากเกินความจำเป็น การมีเซลล์เม็ดเลือดแดงไม่เพียงพออาจนำไปสู่โรคโลหิตจางได้ และหากม้ามไม่สามารถสร้างเม็ดเลือดขาวได้เพียงพอ จะทำให้มีความเสี่ยงในการติดเชื้อมากขึ้น

สาเหตุของม้ามโต

โรคและปัจจัยหลายอย่างสามารถทำให้ม้ามโต การติดเชื้อ เช่น mononucleosis นั้นเป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุดของม้ามโต และสาเหตุอาจจะมาจากปัญหาตับได้ เช่น โรคตับแข็ง สามารถทำให้ม้ามโตได้เช่นกัน สาเหตุที่เป็นไปได้อีกอย่างหนึ่งของม้ามโต คือ โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ โดยจะมีอาการระบบน้ำเหลืองอักเสบร่วมด้วย เนื่องจากม้ามเป็นส่วนหนึ่งของระบบน้ำเหลือง ซึ่งการอักเสบนี้จะส่งผลให้ม้ามขยายใหญ่ขึ้น สาเหตุอื่นๆ ของม้ามโต ได้แก่ :

มาลาเรีย
Hodgkin
มะเร็งเม็ดเลือดขาว
หัวใจล้มเหลว
ตับแข็ง
เนื้องอกในม้าม หรือจากอวัยวะอื่น ๆ ที่แพร่กระจายไปยังม้าม
การติดเชื้อไวรัส แบคทีเรีย หรือปรสิต
โรคอักเสบ เช่น โรคลูปัส หรือโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์
โรคเคียวเซลล์

การรักษาอาการม้ามโต

สำหรับวิธีการรักษาม้ามโตของ แพทย์จะรักษาจากสาเหตุที่แท้จริง หากสาเหตุของม้ามโตของคือ การติดเชื้อแพทย์จะสั่งยาปฏิชีวนะ หรือใช้วิธีการกำจัดเชื้อที่ทำให้เกิดอาการ หากการติดเชื้อที่ทำให้ม้ามโตของคุณเกิดจากแบคทีเรียยาปฏิชีวนะอาจช่วยได้ แต่หากเกิดจากไวรัส ยาปฏิชีวนะจะไม่สามารถช่วยอะไรได้เลย ในกรณีที่ร้ายแรงแพทย์อาจะแนะนำให้มีการผ่าตัดนำม้ามออกจากร่างกาย หลังจากผ่าตัดม้ามออกไปแล้ว ยังสามารถที่จะมีชีวิตได้โดยปกติ เพียงแต่ว่าจะมีความเสี่ยงในการติดเชื้อสูงขึ้น แต่การฉีดวัคซีนที่เหมาะสม ช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อได้

ภาวะข้างเคียงของม้ามโต

ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นจากม้ามโต ได้แก่:

ม้ามแตก:ม้ามที่ขยายใหญ่จะเปราะบางกว่าม้ามขนาดปกติ และมีความเสี่ยงสูงที่จะแตก โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากได้รับบาดเจ็บ เช่น การกระแทกที่ท้อง ม้ามที่แตกอาจทำให้เลือดออกภายใน ซึ่งเป็นเหตุฉุกเฉินทางการแพทย์ที่ต้องได้รับการดูแลทันที
โรคโลหิตจาง:ม้ามที่ขยายใหญ่ขึ้นสามารถแยกเซลล์เม็ดเลือดแดงจำนวนมากขึ้น ซึ่งนำไปสู่ภาวะที่เรียกว่าโลหิตจางจากเม็ดเลือดแดงแตก ในโรคโลหิตจางประเภทนี้ ม้ามจะทำลายเซลล์เม็ดเลือดแดงมากกว่าที่ร่างกายจะผลิตได้ ส่งผลให้จำนวนเม็ดเลือดแดงลดลง และทำให้เกิดอาการต่างๆ เช่น อ่อนเพลีย อ่อนแรง และหน้าซีด
ความดันโลหิตสูง:ม้ามที่ขยายใหญ่ขึ้นอาจทำให้ความดันเพิ่มขึ้นในหลอดเลือดดำพอร์ทัล ซึ่งเป็นเส้นเลือดหลักที่นำเลือดจากลำไส้ไปยังตับ ภาวะนี้เรียกว่าความดันโลหิตสูง และอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อน เช่น เส้นเลือดขอด (หลอดเลือดขยาย) ในหลอดอาหารและกระเพาะอาหาร ซึ่งอาจแตกและทำให้เลือดออกรุนแรงได้
การติดเชื้อ:ม้ามโตจะมีประสิทธิภาพน้อยลงในการกรองเลือด เพิ่มความเสี่ยงในการติดเชื้อ บุคคลที่มีม้ามโตจะไวต่อการติดเชื้อแบคทีเรียบางชนิด โดยเฉพาะที่เกิดจากแบคทีเรียห่อหุ้ม เช่น Streptococcus pneumoniae ภาวะนี้เรียกว่า “functional asplenia”
ภาวะเกล็ดเลือดต่ำ:ม้ามที่ขยายใหญ่สามารถดักจับและกำจัดเกล็ดเลือดออกจากกระแสเลือด ทำให้จำนวนเกล็ดเลือดลดลง ภาวะนี้เรียกว่า thrombocytopenia และอาจทำให้เลือดออกและมีรอยฟกช้ำได้ง่าย
ความเจ็บปวดและความรู้สึกไม่สบาย:ในบางกรณี ม้ามที่ขยายใหญ่ขึ้นอาจทำให้เกิดความเจ็บปวดหรือไม่สบายที่ด้านซ้ายบนของช่องท้อง โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากม้ามไปกดทับอวัยวะอื่นหรือยืดเส้นเอ็นที่รองรับ
ภาวะแทรกซ้อนที่เป็นสาเหตุ:ภาวะแทรกซ้อนที่เกี่ยวข้องกับม้ามโตมักจะขึ้นอยู่กับเงื่อนไขพื้นฐานที่ทำให้เกิดการขยายตัว ตัวอย่างเช่น ม้ามโตอาจเป็นอาการของโรคต่างๆ เช่น โรคตับ (โรคตับแข็ง) ความผิดปกติของเลือด (เช่น มะเร็งเม็ดเลือดขาว) การติดเชื้อ (เช่น mononucleosis) และอื่นๆ การรักษาสาเหตุเป็นสิ่งสำคัญในการจัดการและป้องกันภาวะแทรกซ้อนเพิ่มเติม

เป็นสิ่งสำคัญสำหรับบุคคลที่มีม้ามโตในการไปพบแพทย์และปฏิบัติตามคำแนะนำของผู้ให้บริการด้านการดูแลสุขภาพเพื่อการจัดการและการตรวจสอบที่เหมาะสม หากคุณสงสัยว่าคุณมีม้ามโตหรือกำลังมีอาการ ทางที่ดีควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อรับการวินิจฉัยที่ถูกต้องและการรักษาที่เหมาะสม

นี่คือแหล่งที่มาในบทความของเรา

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/enlarged-spleen/symptoms-causes/syc-20354326
https://www.webmd.com/digestive-disorders/enlarged-spleen-causes-symptoms-and-treatments
https://www.nhs.uk/conditions/spleen-problems-and-spleen-removal/

เนื้อหาและรีวิวมาจากผู้เชี่ยวชาญ โดย Bupa team